Ivan Wolffers, Anke van der Kwaak en Nel van Beelen (red.) - Culturele diversiteit in de gezondheidszorg

deel1  Cultuur, context engezondheid

hetzelfdeals eenbuitenlander. Juridischgezienonderscheidt een medelan- der zichvaneenNederlanderdoordathijof zijnietdeNederlandsenationa- liteit heeft,maarwel een verblijfsvergunning voor bepaalde of onbepaalde tijd, inclusief het rechtomarbeid teverrichten. VoorbeeldenzijnEU-onder- danen, maar ook niet-genaturaliseerde oudkomers en erkende vluchtelin- gen. Een buitenlander is iemandzonderdeNederlandsenationaliteit. ‘Vreemdeling’ is een wat verouderde term voor een buitenlandse be- zoeker. De term vreemdeling wordt inhet dagelijks spraakgebruikniet veel meer gebruikt, behalve danmisschien in de literatuur en de rechtspraak. Het is een juridische term die bepaalde categorieën mensen, zoals asiel- zoekers, onderscheidt vanmensenmet deNederlandsenationaliteit of van mensenmet een verblijfsvergunning met recht op arbeid. Vreemdelingen hebbenminder rechtendan andere ingezetenen vanNederland. Zomogen zij bijvoorbeeldnietwerkenzonderwerkvergunning. 1.1.7 Etniciteit/etnischegroep/diversiteit Het begrip etniciteit verwijst naar gezamenlijk gedeeldewortels of een ge- deelde sociale achtergrond, naar een gezamenlijk gedeelde cultuur en tra- ditiesdie zichonderscheidenenover generatiesheengehandhaafdblijven. In bepaalde omstandigheden leidt dit tot een ‘groepsgevoel’ en een gevoel van identiteit. Verder is er sprake van een gemeenschappelijke taal en/of religieuze traditie (Coker, 2001). Bekijkenwede identiteit vanhet individu, dan zienwe dat etniciteit daarvan slechts ééndimensie vormt. Eennadeel vanhet concept etniciteit isdat de focus is komen te liggenop ‘verschil’ als vaststaand gegeven en als ietswat hoort bij ‘de ander’ enniet bij ‘ons’. Het maakt het ‘etnisch zijn’ tot iets ‘anders’, iets ‘vreemds’ en in het gunstigste geval tot iets ‘exotisch’.Hetconcepthoudtgeenrekeningmetdedynamische en veranderende aard van culturen enhet gedrag vanmensen. Etniciteit is contextueel en individuenbeschrijvenhun etniciteit inverschillende situa- tiesopverschillendemanieren (Coker, 2001). Culturele diversiteit duidtmeer op eenmultidynamische realiteit waar iedereen, ook indegezondheidszorg,mee temakenheeft.Medischantropo- loogRobvanDijkbetoogt dat, alhoewel diversiteit betrekkingheeft opvele vormen van verscheidenheid tussen en in groepenmensen, de term toch vooral in verband wordt gebracht met cultuur, etniciteit of herkomst. Als hetgaatomde toenemendediversiteit inNederland,wordtvooralverwezen naar de zichtbare ‘verkleuring’ van de Nederlandse samenleving. VanDijk vraagt zich af of interculturalisatie van de zorg niet vervangenmoet wor- dendoor diversificatie, ervanuitgaanddat interculturalisatie eenproces is waarin een relatief monoculturele organisatie transformeert tot een orga- nisatiemet ruimte voor diversiteit. Diversiteitsbewuste zorg veronderstelt aandacht voor verschillen in leeftijd, geslacht, sociaaleconomische situatie

34