خطبه ذکریه

ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ و ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻧﺎدر ﺳﻌﯿﺪی ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﻤﺎھﺎی ﺑﺰرگ اﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ اﺳﺖ. در اﯾﻦ اﺛﺮ ﺣﻀ ت ﺑﺎب ﺮ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﮐﺎﻣﻠﯽ از ھﻤﮫ آﺛﺎر ﺧﻮد ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ داده و ﺗﮏ ﺗﮏ آﻧﮭﺎ را ﻣﻌﺮ ﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﮕﻮﻧﮫ ای اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ آ ﺛﺎر ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ. در اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﮐﻮﺗﺎه اﺑﺘﺪا ﺑﮫ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻓﺸﺮده ای از ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ و آﻧﮕﺎه ﻓﮭﺮﺳﺖ آﺛﺎر ﻣﺬﮐﻮر در آن ﺧﻄﺒﮫ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ. اﺻﻮﻻً ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺗﻮﺟﮫ وﯾﮋه ای ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﻧﻈﻢ آﺛﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ و آن آﺛﺎر را ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫ ھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺘﻈﺎم ﻣﯽ د ادﻧﺪ و در ھﻤﮫ اﯾﻦ ﺷ ﮑ ﻠﮭﺎی ﺗﻨﻈﯿﻢ، ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻠﮑﮫ ﺻﻮرت آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ھﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ از ﺣﻘﺎﺋ ﻖ روﺣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮاﻗﻊ آﺛﺎرﺷﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻨﺞ ﺷﺄن ﻧﺰول ﺗﻨﻈﯿﻢ و طﺒﻘﮫ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد. اﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دوﺑﺎر آن ﺣﻀﺮت ﺗﻮﻗﯿﻊ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﺎزل و در آن ﻓﮭﺮﺳﺘﯽ از آﺛﺎر ﺧﻮد ﺑﺪﺳﺖ داده اﻧﺪ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ دوﻣﯿﻦ اﺛﺮی اﺳﺖ ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﮭﺮﺳﺘﯽ را اراﺋﮫ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. اوﻟﯿﻦ اﯾﻦ آﺛﺎر ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ ﻧﺎم دارد ﮐﮫ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺳﻔﺮ ﺣﺞ و ﭘﯿﺶ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺷﯿﺮاز ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ در ﺷﺮاﯾﻂ وﯾﮋه ای ﺑﮫ ﻗﻠﻢ آﻣﺪه و ﻧﻘﻄﮫ ﻋﻄﻔﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ رﺳﺎﻟﺖ اﯾ ﺸﺎن ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ. در اﯾﻦ ز ﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﺑﺎب از آزار ﺑﮫ ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد ﺧﺎﺻﮫ ﻣﻼ ﻋﻠﯽ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ و ﻧﯿﺰ ﺣ ﻤﻠﮫ ھﺎی دﺷﻤﻨﺎن ﺑﮫ آﺛﺎر ﺧﻮد آن ﭼﻨﺎن اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﮫ ﻣﺮدم را ﻓﺎﻗﺪ ﻟﯿﺎﻗﺖ ﺑﺮای ﻧﺰول آﯾﺎت ﺧﻮد داﻧﺴﺘﮫ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ در ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ دارﻧﺪ آ ﮐﮫ از ن روز ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﯾﻌﻨﯽ از ﭘﺎ ﻧﺰده ﺟﻤﺎد ی اﻟﺜﺎﻧﯽ 1261 اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻣ ﺪت ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺰول آﯾﺎت را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن را ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣ ﻼ ﺣﺴﯿﻦ ﺑﺸﺮوﯾﮫ راﺟﻊ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾ ﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎی ﺧﻮد را از وی ﺳﺆال ﻧﻤﻮده و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ. اﯾﻦ اﻧﺪوه و اﺣﺴﺎس ﺑﯽ ﻟﯿﺎﻗﺘﯽ آﺧﻮﻧﺪھﺎ و ﻣﺮدم ﻧﺎدان و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺗﺎ ﺑﺤﺪ ی ﺑﻮد ﮐﮫ ﮔﺎھﯽ در اﻧﺪﮐﯽ از آﺛﺎر آن زﻣﺎن ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺷﺎﯾﻌﮫ ادﻋﺎﯾﯽ در ﻣﻮرد ﺧﻮد را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ زﯾﺮا ﮐﮫ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﻌﺼﺐ و ﺧﺮاﻓﺎت و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺬھﺒﯽ آن زﻣﺎن را ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻣﻮھﺒﺖ و ﻓﯿﻀﯽ ﻧ ﻤﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ. از آﻧﺠﺎ ﮐﮫ در آن اﺛﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اراده ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﮫ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﮭﺎ اﺛﺮی از اﯾﺸﺎن ﻧﺎزل ﻧﺸﻮ د ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﻓﮭﺮﺳﺘﯽ از ھﻤﮫ آﺛﺎر ﺧﻮد ﺗﺎ آن زﻣﺎن را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ دھﻨﺪ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ در زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺑﮫ اﺻﺮار ﺷﯿﻔﺘﮕﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آن ، ﺷﯿﺮاز ﺣﻀﺮت ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺎھﮭﺎ، ﺧﻮاھﺶ و اﻟﺘﻤﺎس ﺑﺎﺑﯿﺎن را ﺑﺮای ﻧﺰول اﻟﻮاح و آﯾﺎت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ و در ﺣﻘﯿﻘﺖ آن ﻣﻨﻊ ﻋﻤﻼً ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ. اﻟﺒﺘﮫ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از آن ھﻢ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب آﺛﺎر ﻣﺘﻌﺪدی را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ھﻤﮫ آﻧﮭﺎ ﺻﺮﻓﺎً در ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺨﺼﻮص و ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺨﺎطﺮ ﺣﺮﻣﺖ ﯾﮑﯽ از روزھﺎی ﻣﻘﺪس و اﻋﯿﺎد ﻣﺬھﺒﯽ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺑﺘﺼﺮﯾﺢ ﺧﻮد در وﺳﻂ اوﻟﯿﻦ ﻣﺎه ﺳﺎل 1262 ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺤﺮم آن ﺳﺎل ﺑﮫ ﻗﻠﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ:

ﺑﮫ

و ﻟﻘﺪ ﻓﺼﻞ ﻓﯽ ذﻟﮏ اﻟﮑﺘﺎب ﮐﻞ ﻣﺎ ﺧﺮح ﻣﻦ ﯾﺪی ﻓﯽ ﺳﻨﺔ 1260 اﻟﯽ ﺳﻨﺔ 1262 ﻣﻦ ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﻤﺎ ﻣﻀﯽ ﻧﺼﻔﮫ . ﭘﯿﺶ از ﺗﻮﺿﯿﺢ در ﺑﺎره ﻓﮭﺮﺳﺖ آﺛﺎر ﻣﺬﮐﻮ ر در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻻزم اﺳﺖ روﺷﻦ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺧﻮد اوﻟﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﺻﺤﯿﻔﮫ ای اﺳﺖ ﺑﻨﺎم ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ. اﻣﺎ ﺻﺨﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ ﺧﻮد ﯾﮑﯽ از آﺛﺎری اﺳﺖ ﮐﮫ در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮑﯽ از آﺛﺎرﺷﺎن ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب در اﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ای ﺑﻮﺟﻮد آوردﻧﺪ ﮐﮫ ھﻤﮫ اﺛ ﭼﮭﺎرده ﺮﺷﺎن ﺗﺎ آن زﻣﺎن را ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﺎﺻﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ آﺛﺎر ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ )ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ( اﺳﺖ در . ﻋﯿﻦ ﺣﺎل در ﭘﺎﯾﺎن آن ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺑﻌﻨﻮان ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت آن ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ ، ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ )و ﻧﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ( را ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دھﻨﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ دوﺑ ﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان از ﺟﻤﻠﮫ دﮐﺘﺮ دﻧﯿﺲ ﻣﮏ ﮐﯿﻮن در ﻧﻮﺷﺘﮫ ھﺎی ﺧﻮد ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ر ا ﺑﺎ ﺧﻄﺒﮫ دﯾﮕﺮی ﺑﻨﺎم ذھﺒﯿﮫ و ھﻤﭽ ﻨﯿﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ را ﺑﺎ ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ اﺷﺘﺒﺎه ﮐﺮده اﻧﺪ ﮐﮫ ﺑﺤﺚ ﺟﺰﺋﯿﺎت اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﻟﺰوﻣﯽ ﻧﺪارد. ﺑﺨﻼف ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ ﮐﮫ در آن ھﺮ اﺛﺮ ﯾ ﺎ ﺗﻮﻗﯿﻌﯽ ﻣﺴﺘﻘﻼً ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ دﯾﮕﺮی ﻣﻨﻈﻢ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﮫ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺻﺪھﺎ اﺛﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد را ﺗﺤﺖ ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ ﮐﻠﯽ اﻧﺘﻈﺎم ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪ. ﺑﻔﺮﻣﻮده ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ھﻤﮫ اﯾﻦ آﺛﺎر ﻋﺒﺎرت از ﭼﮭﺎر ﮐﺘﺎب و ده ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻣﯽ ﮔﺮدد د. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ا وﻟﯿﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ در واﻗﻊ اﺛﺮ ﭘﻨ ﺠﻢ اﺳﺖ )ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻌﺪ از ﭼﮭﺎر ﮐﺘﺎب( و ﻣﺜﻼً ﺷﺸﻤﯿﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺛﺮ دھﻢ اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎ ﮐﮫ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺟﺰﺋﯽ از ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ اﺳﺖ و ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺷﺸﻢ ﯾﻌﻨﯽ دھﻤﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ از ﭼﮭﺎرده ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ در ﻧﺘﯿﺠﮫ در ﺳﺮآﻏﺎز ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ آن را ﺑﻌﻨﻮان اوﻟﯿ ﻦ ﺧﻄﺒﮫ ﺻﺤ ﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ ﻣﻌﺮ ﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و آن ﺻﺤﯿﻔﮫ را ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺷﺸﻢ و ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺧﻄﺒﮫ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮ ﺗﯿﺐ: اﻟﺼﺤﯿﻔﺔ اﻟﺴﺎدﺳﺔ ﻓﯽ اﻟﺨﻄﺐ و ھﯽ ﻣﺮ ﺗﺒﺔ ﻋﻠﯽ ارﺑﻊ ﻋﺸﺮ ﺧﻄﺒﺔ - اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻻ وﻟﯽ ھﯽ اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺬﮐﺮﯾﮫ - اﻟﻤﺴﻤﺎة ﺑﺼﺤﯿﻔﺔ اﻟﺮﺿﻮﯾﮫ ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺧﻄﺒﮫ اول از ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺷﺸﻢ ﺑﻮده و از ﭼﮭﺎرده ﺧﻄﺒﮫ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ را ﺑﺎ ﭼﮭﺎرده ﻣﻌﺼﻮم دور اﺳﻼم ﻣﻌﺎدل ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و در واﻗﻊ ھﺮ ﯾﮏ ا ز آن آﺛﺎر را ﺑﮫ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده ﻣﻌﺼﻮم ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ظﮭﻮر و آﯾﺎت ﺧﻮد را ﺗﺤﻘﻖ ھﻤﮫ ﺣﻘﺎﺋﻖ ﻣﻘﺪﺳﮫ دو ر اﺳﻼم ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آورﻧﺪ. ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ ﺧﻮد اﺛﺮی ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ا ﺳﺖ. ﻣﺜﻼً اﺛﺮ اول ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻮره ﺑﻘﺮه اﺳﺖ ﮐﮫ ﺧﻮد ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ. اﺛﺮ ﺳﻮم ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻮره ﯾﻮﺳﻒ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ آﺛﺎر ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﮫ در واﻗﻊ ھﺮ ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ا ی از ﺑﺮﺧﯽ آﺛﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﮫ دﻟﯿﻞ ﺧﺎﺻﯽ وﺟﮫ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ داﺷﺘﮫ اﻧﺪ. ﯾﮏ ﻧﮑﺘﮫ ﻣﮭﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ھﻤﮫ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ھﺮ اﺛﺮ ﺑﮫ ی ﺻﺮﻓﺎً ﯾﮏ ﺷﺄن ﻧﺰول ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ ﻣﺜﻼً ھﻤﮫ ﺑﮫ زﺑﺎن آﯾﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ آﻧﮑﮫ ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺷﺄن ﻣﻨﺎﺟﺎﺗﻨﺪ و ﯾﺎ ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺷﮑﻞ اﺟﻮﺑﮫ ﯾﺎ ﺷﺌﻮن ﻋﻠﻤﯿﮫ ھﺴﺘﻨﺪ. ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎری از آن اﻟﻮاح ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﮭﺎﯾﯽ ﮫ ﺑ ﺑﺮای آﺷﻨﺎﯾﺎن ﺑﮫ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﺛﺮی ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ اﯾﻨﮑﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﮫ

رﺿﻮﯾﮫ

و ﮐﺘﺎب ﺻﺤﯿ ﻔﮫ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ در اﺑﮭﺎم ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ . اﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﮫ

ﮐﺪاﻣ ﯿﮏ از اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده

در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﮔﺎھﯽ ﺑﺨﻂ و ﮔﺎھﯽ ﺑﺨﻂ ﮐﺎﺗﺒﺎن رﺳﻤﯽ اﯾﺸﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫ اﯾﻦ اﻟﻮاح و ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ھﺎ ﺻﺮﯾﺤﺎً ﻣﺸﺤﺺ ﺷﺪه اﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﯾﮏ ﯾﮏ اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮای ھﺮ اﺛﺮ اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺻﯿﻒ آن اﺛﺮ در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه و آﻧﮕﺎه در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ. در ﺧﻄﺒﮫ ذ ﮐﺮﯾﮫ ﭘﺲ از آﻧﮑﮫ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺰول ﺧﻄﺒﮫ را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ ﺗﻮ ﺿﯿﺢ ﻣﯽ دھﻨﺪ ﮐﮫ در طﻮل ﺳﺎﻟﮭﺎی 1260 ﺗﺎ 15 ﻣﺤﺮم 1262 ھﺠﺮی ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ از ﻗﻠﻢ اﯾﺸﺎن ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﮫ از ﭼﮭﺎر "ﮐﺘﺎب" و ده "ﺻﺤﯿﻔﮫ" ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ: ﻟﻘﺪ ﻓﺼﻞ ﻓﯽ ذﻟﮏ اﻟﮑﺘﺎب ﮐﻞ ﻣﺎ ﺧﺮج ﻣﻦ ﯾﺪی ﻓﯽ ﺳﻨﺔ 1260 اﻟﯽ ﺳﻨﺔ 1262 ﻣﻦ ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﻤﺎ ﻣﻀﯽ ﻧﺼﻔ ﮫ و ھﻮ ارﺑﻌﺔ ﮐﺘﺎب ﻣﺤﮑﻢ و ﻋﺸﺮ ﺻﺤﯿ ﻔﺔ ﻣﺘﻘﻨﮫ اﻟﺘﯽ ﮐﻞ واﺣﺪ ﻣﻨﮭﺎ ﺗﮑﻔﯽ ﻓﯽ اﻟﺤﺠﯿﺔ . ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﮫ در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ ھﻤﮫ آﺛﺎر ﺻﺎدر از ﻗﻠﻢ ﻣﻦ در ﻓﺎﺻﻠﮫ ﺳﺎل 1260 ﺗﺎ وﺳﻂ ﻣﺎه اول ﺳﺎل 1262 ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎر ﮐﺘﺎب ﻣﺤﮑﻢ و ده ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻣﺘﻘﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ھﺮﯾﮏ در ﺣﺠﯿﺖ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﯽ ﮐﻔﺎﯾﺖ . دارد آﻧﮕﺎه آن ﺣﻀﺮت اﺳﺎﻣﯽ آن ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ دھ ﺪ ﻨ ﮐﮫ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ. ﭘﯿﺶ از آﻏﺎز ﺑﺤﺚ و ﺑﺪون ﺑﺮﺳﯽ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﮫ " ذﮐﺮ" ھﻢ ﻟﻘﺐ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﺳﺖ، ھﻢ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻼم اﻟﮭﯽ اﺳﺖ و ھﻢ ﻋﺒﺎرت از ﯾﺎدآوری ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ در آن واﺣﺪ ﯾﺎدآوری و ﻓﮭﺮﺳﺖ آﺛﺎر اﻟﮭﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻀﺮت ذﮐﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳ ﺖ. اﺛﺮ اول ،ﮐﺘﺎب اﻻﺣﻤﺪﯾﮫ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺣﻀﺮ آﻧ ت ﺑﺎب ﺮا ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ: اﻻوﻟﯽ ﮐﺘﺎب اﻻﺣﻤﺪﯾﺔ ﻓﯽ ﺷﺮح ﺟﺰء اﻻول ﻣﻦ اﻟﻘﺮان . در ﺑﯿﺎن ﺑﺎﻻ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ا و ﻟﯿﻦ اﺛﺮ را ﮐﺘﺎب اﺣﻤﺪﯾ ﮫ در ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺟﺰو اول ﻗﺮان ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ اﺛﺮ ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻮره ﺑﻘﺮه اﺳ ﺖ ﮐﮫ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب آن را ﺑﮫ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ دارﻧﺪ. اﺛﺮ دوم، ﮐﺘﺎب اﻟﻌﻠﻮﯾﮫ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ آﻣﺪه اﺳﺖ: واﻟﺜﺎﻧﯽ ﮐﺘﺎب اﻟﻌﻠﻮﯾﮫ و ھﻮ اﻟﺬی ﻗﺪ ﻓﺼﻞ ﻓﯿﮫ ﺳﺒﻌﻤﺄة ﺳﻮرة ﻣﺤﮑﻤﺔ اﻟﺘﯽ ﮐﻞ واﺣﺪة ﻣﻨﮭﺎ ﺳﺒﻊ آﯾﺎت . ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺘﺎب دوم ﮐ ﺘﺎب ﻋﻠﻮﯾ ﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﺎﻣﻞ ھﻔﺘﺼﺪ ﺳﻮره ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻮده و ھﺮ ﺳﻮره آن دارای آﯾﺎت اﺳﺖ. ا ﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺣﻀﺮت ﻋﻠ ﯽ ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و ھﻤﺎن ﮐﺘﺎب اﻟﺮوح اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮره ھﺎﯾﺶ ﺣﺪود ھﻔﺖ آﯾﮫ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺳﻮره ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺪازه ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارد. اﺛﺮ ﺳﻮم،ﮐﺘﺎب اﻟﺤﺴﻨﯿﮫ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ دارد: واﻟﺜﺎﻟﺚ ﮐﺘﺎب اﻟﺤﺴﻨﯿﮫ و ھﻮ اﻟﺬی ﻗﺪ ﻓﺼﻞ ﻓﯿﮫ ﺧﻤﺴﯿﻦ ﮐﺘﺎﺑﺎً ﻣﺤﮑﻤﺔ و اﻻﯾﺎت اﻟﻘﺎھﺮة

ﺧﻮد

ھﻔﺖ

در ﺑﯿﺎن ﺑﺎﻻ اﺛﺮ ﺳﻮم را ﮐﺘﺎب ﺣﺴﻨﯿ ﮫ و آن را ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺠﺎه ﺑﺨﺶ آﻧﮭﻢ ﺑﺰﺑﺎن آﯾﺎت ﻣﻌﺮ ﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ اﺛﺮ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ در واﻗﻊ اﮐﺜﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﺑﺨﺶ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ اﯾﻨﮑﮫ اﯾﻦ آﺛﺎر ھﻤﮕﯽ ﺑﮭﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮده و ﺑﺎھﻢ ﮐﺘﺎب ﺣﺴﻨﯿﮫ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﻨﺪ ﻧﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎ آﻧﮑﮫ اﯾﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه اﮐﺜﺮ ﺑﺨﺸﮭﺎی ﮐﺘﺎب ﺣﺴﻨﯿﮫ را ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮﺧﯽ از ﺑﺨﺸﮭﺎ ھﻨﻮز ﺑﺮ او ﻣﺒﮭﻢ اﺳﺖ. در اﯾ ﻨﺠﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺷﻤﺎره و ﻧﺎم ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺎه ﺑﺨﺶ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد: 4 . اﻟﺨﻂ ﻟﻤﺠﯿﺪ ﭘﺎﺷﺎ )وزﯾﺮ ﺑﻐﺪاد( 8 . اﻟﮑﺘﺎب اﻟﻮارد ﻋﻠﯽ ﺟﻨﺎب اﻟﺤﺎج ﻣﯿﺮزا ﺣﺴﻦ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ 9 . اﻟﺨﻂ ﻟﻤﻼ ﺣﺴﯿﻦ 10 . اﻟﺨﻂ ﻣﻦ اﻟﻤﺴﻘﻂ اﻟﯽ ﺳﻠﻤﺎن 11 . اﻟﺨﻂ ﻟﻤﻼ ﺣﺴﯿﻦ 14 . اﻟ ﺨﻂ اﻟﯽ اﻟﮑﻮﻓﮫ ﻣﻦ اﻟﻤﺪﯾﻨﮫ 16 . اﻟ ﺨﻂ اﻟﻤﮑﺔ اﻟﯽ ﺷﺮﯾﻒ ﺳﻠﯿﻤﺎن 17 . اﻟ ﺨﻂ ﻓﯽ اﻟﻤﺪﯾﻨﺔ اﻟﯽ اﻣﺎم اﻟﺤﻨﻔﯽ

ﻣﻌﻠﻮم

18 . ﻓﯽ ﺷﺄن اﻟﺨﻠﻒ 19 . اﻟﺨﻂ ﻟﻼﺑﺮاھﯿﻢ 20 . اﻟﺨ ﻂ ﻟﻤﯿﺮزا ﻋﺒﺪ اﻟﺒﺎﻗﯽ رﺷﺘﯽ 21 . ﻟﻤﻼ ﺻﺎدق 22 . اﻟﺤﺒﯿﺐ ﻣﻼ ﺻﺎدق

23 . اﻟﺨﻂ ﻟﺤﺎج ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻣﺎزﻧﺪراﻧﯽ 24 . اﻟﺨﻂ اﻟﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﮐﺮﯾﻤﺨﺎن اﻟﮑﺮﻣﺎﻧﯽ 25 . ﺧﻂ ﻟﻠﺸﯿﺦ رﻓﯿﻊ رﺷﺘﯽ 26 . اﻟﺤﺎج ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ اﻟﮑﺮﻣﺎﻧﯽ ﻓ ﯽ اﻟﻤﺪﯾﻨﺔ 27 . اﻟﺤﺎج ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺧﺎن ﻓﯽ اﻟﻤﺪﯾﻨﺔ 28 . ﻟﺮﺟﻞ ﻣﻐﺮﺑﯽ 30 . ﺟﻮاب رﻗﻌﺔ اﻟﺤﻨﻔﯽ ﻓﯽ اﻟﻤﺪﯾﻨﺔ 32 . رﻗﻌﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺴﻘﻂ اﻟﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﺤﻤﺪ 33 . ورﻗﺔ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﻦ ﺑﻮﺷﮭﺮ 35 . اﻟﺨﻂ ﻣﻦ ﺑﻮﺷﮭﺮ اﻟﯽ ﺳﻠﻄﺎن اﻟﻌﺠﻢ 36 . اﻟﺨﻂ ﻟﻠﻮزﯾﺮ اﻟﻌﺠﻢ

38 . ﮐﺘﺎب ﻣﺤﻤﺪ ﮐﺎظﻢ ﺧﺎن 39 . ﻓﯽ ﺷ ﺄن اﯾﺔ اﻟﮑﺮﺳﯽ 40 . ﻟﻠﺒﯿﺖ 41 . ﻟﻠﺒﯿﺖ 42 . ﻟﻠﺨﺎل ﻣﯿﺮزا ﺣﺴﻨﻌﻠﯽ

43 . اﻟﺨﻂ اﻟﯽ اﻟﺨﺎل ﻣﻦ اﻟﻤﺴﻘﻂ 45 . ﺧﻂ اﻟﺨﺎل ﻣﻦ اﻟﺒﺤﺮ

ﺑﺨﺸﮭﺎی دﯾﮕﺮ ﮐﮫ ﺗﺮﺗﯿﺒﺸﺎن ﺑﺮای ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻗﯿﻌﺎت دﯾﮕﺮی از ﺟﻤﻠﮫ ﺧﻂ ﻣﯿﺮزا ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﻦ ﺑﻮﺷﮭﺮ، اﻟﺨﻂ ﻟﻤﻼ ﺣﺴﻦ اﻟﻤﻠﻘﺐ ﺑﺎﻟﮕﻮھﺮ، ﮐﺘﺎب اﻟﻌﻠﻤﺎء، ﮐﺘﺎ ب اﻟﻤﻠﻮک، ﻟﻠﺴﯿﺪ اﻟﺠﻮاد و دﯾﮕﺮ آﺛﺎر. ھﻤﮫ اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﮫ ﺷﺄن آﯾﺎت ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ . اﺛﺮ ﭼﮭﺎرم، ﮐﺘﺎب اﻟﺤﺴﯿﻨﯿﮫ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد: واﻟﺮاﺑﻊ ﮐﺘﺎب اﻟﺤﺴﯿﻨﯿﺔ ﻓﯽ ﺷﺮح ﺳﻮرة اﻟﯿﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺴﻼم اﻟﺘﯽ ﮐﻠﮭﺎ اﻟﻤﻔﺼﻠﺔ ﺑﻤﺄة و اﺣﺪی ﻋﺸﺮ ﺳﻮرة ﻣﺤﮑﻤﺔ اﻟﺘﯽ ﮐﻞ واﺣﺪة ﻣﻨﮭﺎ اﺛﻨﯽ و ارﺑﻌﯿﻦ اﯾﺔ . ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ﭼﮭﺎرم ﮐﺘﺎب ﺣﺴﯿﻨﯿﮫ اﺳﺖ در ﺷﺮح ﺳﻮره ﯾﻮﺳﻒ ﺷﺎﻣﻞ 111 ﺳﻮره ﮐﮫ ھﺮ ﺳﻮره آن دارای 42 آﯾﮫ ﻣﯽ ﮔﺮدد. اﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﺎﻣﻼ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و ھﻤﺎن ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻮره ﯾﻮﺳﻒ ﯾﺎ ﻗﯿﻮم اﻻﺳﻤﺎء ﯾﺎ اﺣﺴﻦ اﻟﻘﺼﺺ اﺳﺖ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺻ ﺪ و ﯾﺎزده ﺳﻮره ﮐﮫ ھﺮ ﺳﻮره از ﭼﮭﻞ و دو آﯾﮫ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﺛﺮ ﭘﻨﺠﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻓﺎطﻤﯿﮫ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ آﻣﺪه اﺳﺖ: و اﻟﺨﺎﻣﺲ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﻔﺎطﻤﯿﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ اﻋﻤﺎل اﺛﻨﺘﯽ ﻋﺸﺮ ﺷﮭﺮ ﻓﯽ ﮐﺘﺎب ﷲ . ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ﭘﻨﺠﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻓﺎطﻤﯿﮫ اﺳﺖ دارای ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﻓﺮاﯾﺾ دوازده ﻣﺎه ﺳﺎل ﺑﺮ طﺒﻖ ﮐﺘﺎب اﻟﮭ ﯽ. اﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﮫ اوﻟﯿﻦ "ﺻﺤﯿﻔﮫ" از ﭼ ﮭﺎرده اﺛﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ھﻤﺎن ﺻﺤﯿﻔﮫ اﻋﻤﺎل ﺳﻨﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﻮده، از ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ زﯾﺎرﺗﻨﺎﻣﮫ ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮای اﻋﯿﺎد ﻣﺬھﺒﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﺛﺮ ﺷﺸﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻋﻠﻮﯾﮫ. د ر ﺗﻮﺻﯿﻒ آن در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ: واﻟﺴﺎدس ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﻌﻠﻮﯾﮫ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ دﻋﺎء ﻓﯽ ﺟﻮاب اﺛﻨﺘﯽ و ﺗﺴﻌﯿﻦ ﻣﺴﺌﻠﺔ اﻟﺘﯽ ﻗﺪ ﻓﺼﻠﺖ ﺑﻌﺪ رﺟﻌﯽ ﻋﻦ اﻟﺤﺞ ﻓﯽ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺼﯿﺎم . در ﺑﯿﺎن ﺑﺎﻻ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ اﺛﺮ ﺷﺸﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻋﻠﻮﯾﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده دﻋﺎء و در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ﻧﻮد و دو ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺲ از رﺟﻮع از ﺣﺞ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺛﺮ ﺷﺸﻢ ﻋﺒﺎرت از ﺻﺤﯿﻔﮫ دوم اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺑﮫ اﻣﺎم ﭼﮭﺎرم ﻣﻨﺴﻮب ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮐﺘﺎب ﻋﻠﻮﯾﮫ، ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ اﻣﺎم اول، ﮐﺘﺎب اﻟﺮوح اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯿﮑﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻋﻠﻮﯾﮫ، ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ اﻣﺎم ﭼﮭﺎرم ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ای از ﭼﮭﺎرده دﻋﺎء ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ اﺛﺮ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ. ھﻤ ﮫ اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده دﻋﺎء ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ اﻣ ﺎ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﻌﻨﻮان دﻋﺎی اول ﯾﺎ دﻋﺎی دوم ﻧﺎﻣﮕ ﺰاری ﺷﺪه اﻧﺪ. اﻣﺎ در اﮐﺜﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﺨﺎطﺐ ﯾﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻨﻨﺪه ھﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﭼﻨﺎﻧﮑﮫ دﯾﺪﯾﻢ اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده دﻋﺎء در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ﻧﻮد و دو ﺳﺆال و ﺑﮫ ﺷﺄن دﻋﺎ و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﮫ ﻗﻠﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭼﮭﺎرده ﺑﺨﺶ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: 1 . اﻟﺪﻋﺎء اﻻوﻟﯽ )ﺟﻮاب ﺑﮫ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺆال(

2 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺜﺎﻧﯽ 3 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺜﺎﻟﺚ )ﺟﻮاب ﻋﺮﯾﻀﮫ ﻣﻼ ﻣﺤ ﻤﺪ ﺟﻮاد ﻗﺰوﯾﻨﯽ( 4 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺮاﺑﻊ )ﺟﻮاب ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺨﺎﻟﻖ( 5 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺨﺎﻣﺲ )ﺟﻮاب ﻣﯿ ﺮزا ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻧﮭﺮی و رﻓﯿﻘﺶ( 6 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺴﺎ دس )دﻋﺎی ﻣﯿﺮزا ھﺎدی و ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻗ ﺰوﯾﻨﯽ( 7 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺴﺎﺑﻊ )ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻣﻼ اﺑﺮاھﯿﻢ ﻣﺤﻼﺗﯽ( 8 . آﻟﺪﻋﺎء اﻟﺜﺎﻣﻦ ) ﺳﺆال ﺳﯿﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﺒﺮ(

9 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺘﺎﺳﻊ 10 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﻌﺎﺷﺮ 11 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺤﺎدی ﻋﺸﺮ 12 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺜﺎﻧﯽ ﻋﺸﺮ )ﺳﺆال ﻣﻼ ﺧﻮار وﻟﯿﺎﻧﯽ( 13 . اﻟﺪﻋﺎء اﻟﺜﺎﻟﺚ ﻋﺸﺮ )ﻟﻤﻼ ﺻﺎدق( 14 . دﻋﺎء ﺗﺒﺪﯾﻞ ھﻤﮫ اﯾﻦ آﺛﺎر ﺑﮫ ﺷﺄن دﻋﺎ و ﻣﻨﺎﺟﺎت اﺳﺖ اﮔﺮﭼﮫ ھﺮﯾﮏ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧ ﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﺛﺮھﻔﺘﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺑﺎﻗﺮﯾﮫ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ: واﻟﺴﺎﺑﻊ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﺒﺎﻗﺮﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻊ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﺣﺮف اﻟﺒﺴﻤﻠﮫ ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ھﻔﺘﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺑﺎﻗﺮﯾﮫ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﺗ ﻔ ﺴﯿﺮ ﺑﺴﻢ ﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ. اﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺳﻮم اﺳﺖ ھﻤﺎن ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﺴﻤﻠﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻨﺴﻮب ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﮫ ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﺲ از ورود ﺑﮫ ﭼﮭﺮﯾﻖ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻗﺴﻤﺖ دوم اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻗﻠﻢ آوردﻧﺪ. اﺛﺮ ھﺸﺘﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻌﻔﺮﯾﮫ. در وﺻﻒ آن در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ آﻣﺪه اﺳﺖ: واﻟ ﺜﺎﻣﻦ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﺠﻌﻔﺮﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ﺷﺮح دﻋﺎﺋﮫ ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺴﻼم ﻓﯽ اﯾﺎم اﻟﻐﯿﺒﺔ ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ھﺸﺘﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻌﻔﺮﯾﮫ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﺷﺮح دﻋﺎی ﻏﯿﺒﺖ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق. اﯾﻦ اﺛﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﭼﮭﺎرم اﺛﺮ ﻣﻌﺮوﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ آن ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻌﻔﺮﯾﮫ، ﺷﺮح دﻋﺎی ﻏﯿﺒﺖ، و ﺗﻔ ﺴﯿﺮ ھﺎء اطﻼق ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ دﻋﺎی ﻏﯿﺒﺖ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺗﻮﺿﯿﺢ و در واﻗﻊ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻔﮭﻮم اﻣﺎم دوازدھﻢ و ﻏﯿﺒﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮔﺮدد. اﺛﺮ ﻧﮭﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻣﻮﺳﻮﯾﮫ. در ﺑﺎره اش در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ: و ا ﻟﺘﺎﺳﻌﺔ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﻤﻮﺳﻮﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ﺟﻮاب اﺛﻨﯿﻦ ﻧﻔﺲ ﻣﻦ ﻋﺒﺎد ﷲ اﻟﺘﯽ ﻗﺪ ﻗﻀﺖ ﻓﯽ ارض اﻟﺤﺮﻣﯿﻦ .

در ﺑﯿﺎن ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ اﺛﺮ ﻧﮭﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻣﻮﺳﻮﯾﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﭘﺎﺳﺦ دو ﻧﻔﺮ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا در ارض ﺣﺮﻣﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ. آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ ھﻤﺎن ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺑﯿﻦ اﻟﺤﺮﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﺛﺮ دھﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ. در ﺗﻮﺻﯿﻒ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ: واﻟﻌﺎﺷﺮة ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﺮﺿﻮﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ذﮐﺮ ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺧﻄﺒﺔ ﻏﺮاء ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ دھﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ رﺿﻮﯾﮫ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ذﮐﺮ ﭼﮭﺎرده ﺧﻄﺒﮫ ﻏﺮاء. اﯾﻦ اﺛﺮدھﻢ ﮐﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺷﺸﻢ اﺳﺖ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ اﻣﺎم رﺿﺎء ﺑﻮده و ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﮐﮫ اﮐﻨﻮن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎﺳﺖ ﺧﻮد اوﻟﯿﻦ ﺧﻄﺒﮫ از ﭼﮭﺎرده ﺧﻄﺒﮫ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ آﻧﮑﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ اﻣﺎ ذﮐﺮ اﺳﺎﻣﯽ ﺧﻄﺒﮫ ھﺎ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد: ا. اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺬﮐﺮﯾﮫ 2 . آﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺜﺎﻧﯿﮫ 3 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺸﺠﺮﯾﮫ 4 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺤﺴﻨﯿﮫ

5 . اﻟﺨﻄﺒﺔ ﻓﯽ ذﮐ ﺮ اﻟﺤﺴﯿﻦ 6 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻻ ﯾﺎﺗﯿﺔ اﻻوﻟﯿﺔ

7 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﮑﻨﮕﺎن 8 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﻘﻤﺮﯾﺔ 9 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺘﺎﺳﻌﺔ 10 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﻌﺎﺷﺮة 11 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺠﺪة 12. اﻟ ﺨﻄﺒﺔ اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ ﻋﺸﺮ 13 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺒ ﺪﯾﺔ ﻠ 14 . اﻟﺨﻄﺒﺔ اﻟﺮﺟﻌﺔ

در ﺧﻄﺒﮫ ﺟﺪه ﺣﻀﺮت ﺑﺎب وﻗﺎﯾﻊ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﮫ ﺻﻮرت آﺛﺎری ﮐﮫ در ﺣﺞ از اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﺳﺮﻗﺖ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﯽ دھ ﺪﻨ . آﺛﺎر ﻣﺴﺮ و ﻗﮫ در ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ. اﺛﺮ ﯾﺎزدھﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻮادﯾﮫ. در اﯾﻦ ﺑﺎره در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ: واﻟﺤﺎدی ﻋﺸﺮ ﺻ ﺤﯿﻔﺔ اﻟﺠﻮادﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ﺟﻮاب ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻻھﻮﺗﯿﮫ . ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ﯾﺎزدھﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻮادﯾﮫ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﭘﺎﺳﺦ ﭼﮭﺎرده ﭘﺮﺳﺶ ﻻھﻮﺗﯿ . اﯾﻦ ﮫ اﺛﺮ ﺻﺤﯿﻔﮫ ھﻔﺘﻢ ﯾﺎ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻮادﯾﮫ و ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ اﻣﺎم ﻧﮭﻢ اﺳﺖ ﮐﮫ در ﭘﺎﺳﺦ ﭼﮭﺎ رده ﺳﺆال "ﻻھﻮﺗﯿﮫ" ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺨﺸﮭﺎی اﯾﻦ

ﭼﮭﺎرده ﻓﺼﻞ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان آﺷﻨﺎﺳﺖ. ﻧﺎم ﭼﮭﺎرده ﺑﺨﺶ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺟﻮادﯾﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ: 1 . ﻓﯽ اﻟﺠﻮاب ﻋﻦ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮوف و اﺧﺘﯿﮭﺎ 2 . ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻻﯾﺔ ﻓﯽ ﺳﻮرة اﻟﻨﻮر 3 . ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻣﯿﺮزا ﻣﺤﻤﺪ ﯾﺰدی 4 . ﻓﯽ اﻟﺠ ﻮاب ﻋﻦ اﻟﺴﺆاﻻت 5 . ﻋﻠﺔ ﺗﺤﺮﯾﻢ اﻟﻤﺤﺎرم

6 . ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻣﻼ ﺣﺴﻦ ﺑﺠﺴﺘﺎﻧﯽ 7 . ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻣﯿﺮزا ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ 8 . ﺣﮑﻢ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮوف

9 . ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮوف و اﻻﮐﺴﯿﺮ 10 . ﻓﯽ اﻟﺴﻠﻮک ﻓﯽ ﺳﺒﯿﻞ ﷲ 11 . ﻟﻠﺴﺎﺋﻞ اﻻول 12 . ﺣﺪﯾﺚ اﻟﺠﺎرﯾﺔ

13 . ﺣﮑﻢ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﺤﻮ و اﻟﺼﺮف 14 . ﻓﯽ ﺗ ﻔﺴﯿﺮ ﮐﻠﻤﺔ اﻗﻮل اﺛﺮ دوازدھﻢ، ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﮭﺎدﯾﺔ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ آﻣﺪه اﺳﺖ: و اﻟﺜﺎﻧﯽ ﻋﺸﺮ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﮭﺎدﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ﺟﻮاب ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺟﺒﺮوﺗﯿﺔ. ﮔﻔﺘﮫ ﺑﺎﻻ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﮫ اﺛﺮ دوازدھﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ھﺎدﯾﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﺟﻮاب ﭼﮭﺎرده ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺟﺒﺮوﺗﯿﮫ اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﮫ ﺑﮫ اﻣﺎم دھﻢ ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻧﯿﺰ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. ﭼﮭﺎرده ﺑﺤﺶ اﯾﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: 1 . ﻓﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﻨﻔﺲ 2 . ﻓﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﺔ اﻟﻘﺪر

3 . ﻓﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺣﺪﯾﺚ اﻟﻮﺟﮫ 4 . ﻓ ﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺣﺪﯾﺚ اﻟﻌﺎﺷﻮرا 5 . ﻓﯽ اﻟﺘﺴﺪﯾﺪ 6 . ﻓﯽ اﻟﺴﻠﻮک اﻟﯽ ﷲ 7 . ﻓﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺣﺪﯾﺚ اﻟﺤ ﻘﯿﻘﺔ 8 . ﻓﯽ اﻟﺠﻮاب ﻋﻦ ﻣﺴﺌﻠﺔ اﻟﺒﺪاء

9 . ﻣﺴﺌﻠﺔ اﻟﻠﻮح اﻟﻤﺤﻔﻮظ )در ﺟﻮاب آﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاھﯿﻢ( 10 . ﻓﯽ اﻟﺘﻘﺎرب و اﻟﺘﺒﺎﻋﺪ )در ﺟﻮاب آﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاھﯿﻢ( 11 . ﻓﯽ اﻟﺠﻮاﻣﺪ و اﻟﻤﺸﺘﻘﺎت )در ﺟﻮاب آﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاھﯿﻢ( 12 . ﻓﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻻﯾﺔ ﻓﯽ اﻟﮑﺘﺎب

13 . ﻓﯽ اﻟﺨﻮار 14 . ﻓﯽ اﻟﺴﻠﻮک )ﺑﺮای طﺎﻟﺐ اﻟﺤﺴﯿﻨﺎوی( اﺛﺮ ﺳﯿﺰدھﻢ، ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﻌﺴﮑﺮﯾﺔ. در ﺑﺎره آن در ﺧﻄﺒﮫ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ: و اﻟﺜﺎﻟﺚ ﻋﺸﺮ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﻌﺴﮑﺮﯾﺔ و ھﯽ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺑﺎﺑﺎً ﻓﯽ ﺟﻮاب ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻠﮑﻮﺗﯿﺔ . ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ﺳﯿﺰدھﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻣﻠﮑﻮﺗﯿﮫ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب در ﺟﻮاب ﭼﮭﺎرده ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻣﻠﮑﻮﺗﯿﮫ. اﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﮫ ﻣﻨ ﺴﻮب ﺑﮫ اﻣﺎم ﯾﺎزدھﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺨﺸﮭﺎی آن ﻣﻌﺮوف ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺑﺨﺸﮭﺎی اﯾﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺑﺪﯾﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ: 1 . زﯾﺎرة ﻋﻠﯽ )ﺑﺮای ﻣﻼ ﻋﻠﯽ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ( 2 . زﯾﺎره ﻋﻠﯽ )ﺑﺮای ﻣﻼ ﻋﻠﯽ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ( 3 . زﯾﺎرة اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ اﻟﺼﻐﯿﺮة )ﺑﺮای ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻗﺰوﯾﻨﯽ( 4 . ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻣﯿﺮزا ﻋﺒﺪ اﻟﻮھﺎب 5 . ﻟﻤﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻗﺰوﯾﻨﯽ 6 . ﻓﯽ ﮐﯿﻔﯿﺔ ﻣﺎ وﻗﻊ ﻓﯽ اﻣﺮ اﻟﻤﺒﺎھﻠﺔ 7 . ﻓﯽ دﻋﺎء اﻻﻋﺘﻘﺎد 8 .ﻓﯽ ﻣﺎ ﻧﺰل ﻓﯽ ﺣﮑﻢ اﻟﺼﻼة 9 . ﻓﯽ اﺣﮑﺎم اﻟﺼﻠﻮة 10 .ﻓﯽ اﻟﺰﮐﺎة 11 . ﻓﯽ اﻟﺨ ﻤﺲ 12 . ﻓﯽ اﻟﺠﮭﺎد 13 . ﻓﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﺣﮑﺎم اﻟﺼﻼة 14 . اﺑﯿﺎت و ﻟﻮح ﻧﻮروز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺨﺸﮭﺎی ھﻔﺘﻢ ﺗﺎ ﺳﯿﺰدھﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻋﺴﮑﺮﯾﮫ ھﻤﺎن ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻓﺮوع ﻋﺪﻟﯿﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﺎﻣﻞ دﻋﺎء اﻋﺘﻘﺎد، و اﺣﮑﺎم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻧﻤﺎز و روزه و ﺧﻤﺲ و زﮐﺎت و ﺟﮭﺎد اﺳﺖ . آن ﺑﮫ "ﺗﻘﯽ ﻣﻦ ارض اﻟﮭﺎء" )ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ھﺮوی( و "ﻋﻠﯽ ﻣﻦ ارض اﻟﺘﺎء" ) ﻣﻼ ﻋﻠﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی( دﺳﺘﻮرﻣﯽ دھﻨﺪ ﮐﮫ اﺣﮑ ﺎم ﻧﻤﺎز را ﺑﮫ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﮫ و ﭘﺨﺶ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﭼﮭﺎردھﻤﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ اﺷﻌﺎر و ﻟﻮﺣﯽ ﻧﻮروز اﺳﺖ. اﺛﺮ ﭼﮭﺎردھﻢ، ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺣﺠﺘﯿﮫ. در ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ: و اﻟﺮاﺑﻊ ﻋﺸﺮ ﺻﺤﯿﻔﺔ اﻟﺤﺠﺘﯿﺔ و ھﯽ ﻣﻔﺼﻠﺔ ﺑﺎرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ دﻋﺎء ﻗﺪوﺳﯿﮫ اﻟﺘﯽ ﻗﺪ ظﮭﺮت ﻓﯽ ﺑﺪء اﻻﻣﺮ . در ﺑﯿﺎن ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ اﺛﺮ ﭼﮭﺎردھﻢ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺣﺠﺘﯿﮫ و ﺷﺎﻣ ﻞ ﭼﮭﺎرده دﻋﺎی ﻗﺪوﺳﯿﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ در آ ظﮭﻮر ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﺑﮫ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد . اﮔﺮﭼﮫ ﻮﻋﮫ ﻤﻣﺠ در ھﺎی آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﮐﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﺗﺒﺎن اﯾﺸﺎن ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه و ﻧﮕﺎرﻧﺪه دﯾﺪه اﺳﺖ ھﻮﯾﺖ اﯾﻦ اﺛﺮ

ﺣﻀﺮت

ﺻﺎدر در روز

ﻏﺎز

ﺻﺮﯾﺤﺎً ﻣﺸﺨﺺ ﻧ ﺸﺪه اﻣﺎ ﺑﺮای ﻧ ﮕ ﺎرﻧﺪه ھﯿﭻ ﺗﺮدﯾﺪی وﺟﻮد ﻧﺪار د ﮐﮫ ﻣﺮاد از اﯾﻦ دھﻤﯿﻦ ﺻﺤﯿﻔﮫ ھﻤﺎ ن اﺛﺮ ﻣﺸﮭﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﯾﻌﻨﯽ ﺻﺤﯿﻔﮫ ﻣﺨﺰوﻧﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻗﯿﻮم اﻻﺳﻤﺎء ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه، ﺑﮫ ﺷﺄن دﻋﺎء و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﻮده، از ﭼﮭﺎرده ﺑﺎب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه و در آﻏﺎز ظﮭﻮر ﻧﻮﺷﺘﮫ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﭘﺲ از ذﮐﺮ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﭼﮭﺎرده ا ﺛﺮ ﺑﺎ اﺷﺎره ای ﺑﮫ آﺛﺎر دزدﯾﺪه ﺷﺪه در زﻣﺎن ﺣﺞ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد. در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ذﮐﺮ ان ﻧﮑﺘﮫ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ اﻣﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﮐﺎﺗﺒﺎن اﯾﺸﺎن ھﻤﯿﻦ ﺷﯿﻮه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی را ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ اداﻣﮫ دادﻧﺪ. ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﮫ ﭼﻮن آﺧﺮﯾﻦ اﺛﺮ از ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ دھﻤﯿﻦ "ﺻﺤﯿﻔﮫ" ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ آﺛﺎر ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از آن زﻣﺎن را ﻧﯿﺰ زﯾﺮ ﻋﻨﻮان ﯾﺎزدھﻢ و

ﺻﺤﯿﻔﮫ

ﯾﺎزدھﻢ و دوازدھﻢ ھﺮ ﯾﮏ از ﭼﮭﺎرده

دوازدھﻢ ﻣﺸﺤﺺ ﻧﻤﻮدﻧﺪ. ﻣﺜﻼً

ﺻﺤﯿﻔﮫ ھﺎی

ﺻﺤﯿﻔﮫ

دﻋﺎء ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﻣﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺗﻨﻈﯿﻢ اداﻣﮫ ﻧﻤﯽ ﯾﺎﺑﺪ.