Nel Jessurun & Roxane Warring - Verschillen omarmen

1  De systeemoptiek

Het interessante van deze benadering is dat een verschil altijd een wederzijdse relatie impliceert: als ik groter, aardiger en gestructureerder ben dan jij, dan ben jij kleiner, minder aardig en minder gestructureerd dan ik.

‘Er zijn twee nodig om één te leren kennen.’ Gregory Bateson (in Nachmanovitch, 1984, p. 113)

Oefening 1.1 Overeenkomst en verschil

Neem een willekeurige collega of medestudent in gedachten of zoek hem op. Vind (samen) drie overeenkomsten en drie verschillen tussen jullie beiden. Wat maakt de meeste indruk? De systeemtheorie gaat uit van deze circulaire benadering van situaties en interacties. De systeemtheorie gaat niet uit van lineaire causaliteit, maar van circulaire causali teit: abnormaal gedrag is tegelijkertijd oorzaak én gevolg van interactieprocessen. Er is sprake van wederzijdse beïnvloeding en onderlinge afhankelijkheid (X heeft invloed op Y, Y heeft invloed op Z, Z beïnvloedt X).

Tabel 1.1 Lineair en circulair

Lineair/causaal

Circulair/interactioneel

Analytisch

Systemisch Verbredend

Reducerend

Rigide

Flexibel

Eenzijdig

Veelzijdig

Overzichtelijk

Onoverzichtelijk

Statisch

Dynamisch Meervoudig Uitzoomend

Eenduidig

Inzoomend

Specifiek

Holistisch

Het lineaire denken is dominant in de hulpverlening, zowel in de grote therapiestro mingen als in het domein van de beleidsmakers. Dat komt mogelijk doordat dit den ken minder complex is en meer gevoel van controle geeft dan circulair denken. De dynamiek van circulariteit als uitgangspunt nemen voor het hulpverle ningscontact levert onzes inziens de grootste kans op een goede aansluiting bij de ervaringen van het cliëntsysteem in de huidige samenleving. Binnen circulaire causa-

30