Nel Jessurun & Roxane Warring - Verschillen omarmen

1.2  De theoretische basis van de systeemoptiek

eigen systeem en het innerlijke evenwicht worden hierdoor voortdurend op losse schroeven gezet. Het accepteren van en het omgaan met verschillende en zelfs strijdige waarheden is niet iets wat je automatisch blijft doen nadat je het eenmaal geleerd hebt. Het is zó anders dan we gewend zijn: het westerse denken is nu eenmaal lineair ingesteld en gebaseerd op oorzaak-en-gevolgketens waarbij een duidelijk onderscheid tussen waar en niet-waar wordt gemaakt. In dit kader zijn alle professionals opgeleid, van welke achtergrond dan ook. Daarnaast komt een professional nooit tweemaal dezelfde situatie tegen en be vindt hij zich dus altijd in een leerpositie. Elk gezin, ieder individu is anders. Maar daarin schuilt ook juist de uitdaging, en het helpt om nieuwsgierig te blijven en het plezier in het vak te behouden. Deze manier van werken vraagt durf en creativiteit, maar vooral ook de moed om steeds de eigen motieven en gedachten, normen en waarden onder de loep te nemen en ze waar nodig en mogelijk aan de context aan te passen. De factor macht in de systeemoptiek Iedere professional krijgt temakenmet macht, onmacht, overheersing en onderdruk king. Dit komt doordat macht altijd een rol speelt: in iedere relatie, op elk moment. Als macht geen rol lijkt te spelen, is er sprake van een evenwicht in de machtsrelatie, waardoor dit onderwerp geen aandacht behoeft. Als machtsongelijkheid evident of geaccepteerd is, spreken we van gezag of autoriteit: er is dan sprake van hiërarchisch verschil, maar dit is gewenst, naar tevredenheid of gedoogd. Voorbeelden hiervan zijn de relaties tussen ouder en kind, leraar en leerling, politie en burgers, en werkge ver en werknemers (Choy, 2013). Macht kan zowel bekeken worden vanuit het lineair-causale perspectief als vanuit het circulaire perspectief. Lineair-causaal gezien is hier sprake van een oorzaak en een gevolg, dus maakt een dader een slachtoffer en overheerst een dominante per soon een onderdanige persoon. Er is met andere woorden een ‘schuldige’, naar wie in onze maatschappij ook vaak gezocht wordt (‘Wie begon de ruzie?’, ‘Wie deelde de eerste klap uit?’, ‘Wie heeft de dader vrijgelaten zodat hij nog meer slachtoffers kon maken?’). Circulair en systemisch gezien is er alleen sprake van interactie, onderlinge ver bondenheid en verschil in perceptie. Er is niet direct sprake van een slachtoffer en een dader, maar vooral van een machtsongelijkheid in de interactie, waarbij het niet lukt om balans te vinden. Er zijn cirkels van actie-reactie-(re)actie die het gedrag beïnvloeden en de machtsongelijkheid in stand houden of zelfs versterken. Waar machtsongelijkheid heerst, wordt druk op het hele systeem uitgeoefend: enerzijds door de machthebber om het overwicht te handhaven en anderzijds door de onder- 1.2.4

DEEL I

37