از ظلم به عدالت

و طﻤﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داران و ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺳﺒﺎب ﺳﻄﺤﯽ و ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪّت دﺷﻮاری ھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ و آﻧﮕﺎه ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮ آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻠّﺖ رﯾﺸﮫ ای و ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ اﻣّﺎ ﺳﺒﺐ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﻗﻮاﻧﯿﻦ طﺒﯿﻌﯽ ﻣﺪﻧﯿّﺖ ﺣﺎﺿﺮه اﺳﺖ زﯾﺮا ﻧﺘﯿﺠﮫء آن ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﯾﻦ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﺑﻨﺪ و اﻛﺜﺮی ﺑﺮھﻨﮫ و ﻋﺮﯾﺎن و ﺑﯽ ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ . 1 ﮔﻔﺘﺎر ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء ﺑﮫ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻋﻠّﺖ رﯾﺸﮫ ای ظﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻌﻄﻮف اﺳﺖ. اﻣّﺎ اﮔﺮﭼﮫ وی واﺿﺤﺎً از ﻧﺘﺎﯾﺞ وﯾﺮان ﮔﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻔﻮﺳﯽ ﻣﻌﺪود ﺑﯿﺶ از ﻟﺰوم ﺛﺮوت ﺑﯽ

ﮔﻮﯾﺪ:

ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻋﻨﺎن ﮔﺴﯿﺨﺘﮫ و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی اﻓﺮاطﯽ آن اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻣّﺎ ﻧﻈﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾّﮥ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺰم ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ. از اﯾﻨﺮو ﺟﺎی ﺷﮕﻔﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ در ھﻤﺎن ﺑﺤﺚ ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء ﺑﮫ طﻮر ﻣﺴﺎوی از ﻧﺘﺎﯾﺞ وﯾﺮان ﮔﺮ و ظﺎﻟﻤﺎﻧﮥ ﺑﺮاﺑﺮی اﺟﺒﺎری و ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻧﻈﺎم اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﻧﯿﺰ ﺧﺮده ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. در واﻗﻊ از ﻧﻈﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء ھﻢ اﺷﺘﺮاک اﺟﺒﺎری و ھﻢ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی اﻓﺮا طﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ھﺮ دو ﺟﻠﻮه ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﻧﻈﺎم ظﻠﻢ و ﺳﺮﮐﻮب و ﻋﺪوان اﺳﺖ. ﺷﺎﻟﻮده و ﻋﻠّﺖ رﯾﺸﮫ ای ظﻠﻢ ﮐﮫ ﺧﻮد ﺗﻮﺳّﻂ ﻧﻈﺮﯾّﮥ ﻣﺎﺗﺮ ﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﯾﺎ ﻣﺎدّه ﮔﺮا ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻐ ﯾﮫ ﻣﯽ ﺬ ﺷﻮد ﻋﺒﺎرت از ﺗﺤﮑّﻢ ﻗﺎﻧﻮن طﺒﯿﻌﺖ ﺑﺮ ﺣﯿﻄﮥ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. ﺑﺮای درک ﺑﮭﺘﺮ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﯾﮏ ﮔﻔﺘﮫ دﯾﮕﺮ ﻋ اﺒﺪ ﻟﺒﮭﺎء را ﻧﯿﺰ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ: و از ﺟﻤﻠﮫ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﺣﻀﺮت ﺑﮭﺎءﷲّ ﺣﺮّﯾّﺖ اﻧﺴﺎﻧﺴﺖ ﮐﮫ ﺑﻘﻮّه ﻣﻌﻨﻮﯾّﮫ از اﺳﯿﺮ ی ﻋﺎﻟﻢ طﺒﯿﻌﺖ ﺧﻼص و ﻧﺠﺎت ﯾﺎﺑﺪ زﯾﺮا ﺗﺎ اﻧﺴﺎن اﺳﯿﺮ طﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ ﺣﯿﻮان درﻧﺪه اﺳﺖ زﯾﺮا ﻣﻨﺎزﻋﮫ ﺑﻘﺎ از ﺧﺼﺎﺋﺺ ﻋﺎﻟﻢ طﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﮫ ﻣﻨﺎزﻋﮫ ﺑﻘﺎ ﺳﺮ ﭼﺸﻤﮫ ﺟﻤﯿﻊ ﺑﻼﯾﺎ اﺳﺖ و ﻧﮑﺒﺖ ﮐﺒﺮ ی . 2

ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺎ ﺷﺎھﺪ ظﮭﻮر ﻧﻈﺮﯾّﮥ ﻧﻮﯾﻨﯽ از ظﻠﻢ و ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﯿﻢ. ﺑﮫ ﺑﺎور ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء ظﻠﻢ و ﺟﻮر در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﮭﺎﯾﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﻠﯿﻞ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺣﯿﻄﮥ اﺷﯿﺎء و اﻧﺤﻄﺎط آدﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻋﺮﺻﮥ درّﻧﺪﮔﺎن و ﺗﺤﮑّﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺮ ﭘﮭﻨﮥ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﯾﻦ دار ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﮔﺴﯿﺨﺘﮥ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ اﻧﺤﻄﺎط ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﺳﻄﺢ ﺟﻨﮕﻞ و ﺗﻘﻠﯿﻞ اﻓﺮاد ﺑﮫ ﺣﺪّ ﺣﯿﻮاﻧﺎت درﻧﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در ظﺎھﺮ، ﻗﺎﻧﻮن طﺒﯿﻌﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎﺳﺖ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﻣﻨﻄﻖ ﺟﻨﮕﻞ و ﻣﻨﺎزﻋﮥ داﺋﻤﯽ اﻓﺮاد و ﮔﺮوه ھﺎ اﺻﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪۀ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺤﺼﻮ ل ھﻤﯿﻦ رﻗﺎﺑﺖ و ﮐﺸﻤﮑﺶ و ﺟﻨﮓ ﺗﻠﻘّﯽ ﻣﯽ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر

ی ﻋﻨﺎن

ﺷﻮد ﻧﺘﯿﺠﮫ

اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ظﻠﻢ و ﺳﺘﻢ و ﺑﯿﺪاد اﺳﺖ.

ﭼﮭﺎر ﺷﮑﻞ ﻋﻤﺪۀ اﻧﺤﻄﺎط اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﭘﮭﻨ ﮥ طﺒﯿﻌﺖ ﺑﮫ رﻏﻢ ﺗﻨﻮّع اﻓﻌﺎل و ﻧﮭﺎدھﺎی ظﺎﻟﻤﺎﻧﮫ، ھﻤﮥ ﺟﻠﻮه ھﺎی ﺟﻮر و ﺳﺘﻢ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﮫ ﭼﮭﺎر دﺳﺘﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد. اﻣّﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺗﻔﺎوت ھﺎی ظﺎھﺮی ھﺮ ﭼﮭﺎر ﻧﻮع ظﻠﻢ و ﺗﺒﻌﯿﺾ، ھﻤﮥ آﻧﮭﺎ ﺟﻠﻮه ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﯾﮏ اﺻﻞ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ و آن اﻧﺤﻄﺎط اﻧﺴﺎن

ب.

ﺑﮫ ﺣﺪّ ﯾﮏ ﺷﯿﺌﯽ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺣﯿﻮان درّﻧﺪه اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺮﭼﺸﻤﮥ ھﻤﮫ ﻧﻮع ﺟﻮر و ﺳﺘﻢ ، اﻧﺪﯾﺸﮫ و ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ آدﻣﯽ ﺧﻮد و دﯾﮕﺮان را ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ ﯾﮏ ﺣﯿﻮان و ﺣﺸﯽ ﺗﻠﻘّﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر اﻓﺮاد و ﻧﮭﺎدھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﺟﻨﮕﻞ ﯾﺎ ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺳﺮﭼﺸﻤﮥ ھﺮ ﻧﻮع ﺟﻮر و ﺳﺘﻢ در طﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ ﻧﻔﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮی روﺣﺎﻧﯽ، ﻣﻌﻨﻮی و ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ از اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﮐﮫ ﻧﮭﺎدﯾﻨﮫ ﺷﺪن آن ﺑﮫ ﺣﮑﻮﻣﺖ زور و ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺗﺒﻌﯿ ﺾ و ﺧﺸﻮﻧﺖ و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ﻧﻮع ظﻠﻢ و ﺟﻮر ﯾﮑﯽ ﺑﮫ ﻋﺮﺻﮥ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ، ﯾﮑﯽ ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﻮاﻣﻊ، ﯾﮑﯽ ﺑﮫ ﺷﮑﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ و دﯾﮕﺮی ﺑﮫ ھﻮﯾّﺖ ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﮔﺮدد. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً دو ﻧﻮع از اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ﻧﻮع ظﻠﻢ و ﻋﺪوان ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮار ﯾﮑﯽ ظﻠﻢ ﺣﺎ ﺻﻞ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺸﻮرھﺎ و دﯾﮕﺮی ﺳﺘﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻌﺼّﺐ ﻓﺮھﻨﮕﯽ. آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﺑﯿﺶ از ھﻤﮫ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﻦ ﻏﻔﻠﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﻘﺪان اﻧﺪﯾﺸﮫ ای ﺗﺎرﯾﺨﯽ و زﻣﺎن ﻣﻨﺪ اﺳﺖ. ﺟﮭﺎن ﺑﯿﻨﯽ ﺑﮭﺎءﷲ ﺑﺮ اﺻﻞ ﻣﻨﺪی و ھﺸﯿﺎری ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪی وﯾﮋه دارد و در واﻗﻊ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮥ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺗﺎ رﯾﺦ و ﻓﺮھﻨﮓ ﺣﻠﻘﮥ اﺗّﺼﺎل دو اﺻﻞ دﯾﮕﺮ را ھﻨﻮز ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﻮﻻت و ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻠّﯽ - ﻣﺤﻮر ﺗﺼﻮّر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ از اﯾﻦ واﻗﻌﯿّﺖ ﮐﮫ ﺑﺸﺮﯾّﺖ وارد ﻣﺮﺣﻠﮥ ﻧﻮﯾﻨﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺪه ﮐﮫ ھﻤﮥ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ھﻢ ﺑﺴﺘﮫ و واﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﯾﮑﯽ از ﭼﺸﻢ ﮔﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ظﻠﻢ و ﺳﺘﻢ در دﻧﯿﺎ ﻋﺪم ﺗﻮﺟّﮫ ﺑﮫ اﺻﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻨﺪی ﻓﺮھﻨﮓ و اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و ﻣﺬھﺒﯽ در ادﯾﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﯾﯽ و ﮐﮭﻦ ﮔﺮاﯾﯽ در آﯾﺪ ﮐﮫ ﺧﻮد از ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺦ و ﺗﺨﺪﯾﺶ اﺻﻮل دﯾﻨﯽ و ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺗﻌﺼّﺐ و ﮐﯿﻨﮥ ﻣﺬھﺒﯽ ﺧﻮد از ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰار اﻧﺤﻄﺎط اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﺣﺪّ ﯾﮏ ﺟﻨﮕﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﺑﮫ اﺻﻞ زﻣﺎن ﻣﻨﺪی و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺒﯿﺮ روﺣﺎﻧﯽ از اﻧﺴﺎن ﮔﺮدد و ﺧﻮد ﺑﮫ ﺣﺪّ ﯾﮏ اﻧﺪﯾﺸﮥ ﻣﺎدّی ﮔﺮا و طﺒﯿﻌ ﮔﺮا ﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎ ﻣﻨﺤﻂ ﮔﺮدد. از اﯾﻦ روﺳﺖ ﮐﮫ در اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺑﮭﺎءﷲ ﺗﻌﺒﯿﺮ روﺣﺎﻧﯽ از اﻧﺴﺎن و ھﺴﺘﯽ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎ اﺻﻞ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﮭﺎﺋﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ روﺣﺎﻧﯽ از ھﺴﺘﯽ اﻧﺴﺎن و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان اﻧﺪﯾﺸﮫ ای ﺟﮭﺎن ﺷﻤﻮل را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﺪ. ﻋﺪم ﺗﻮﺟّﮫ ﺑﮫ اﺻﻞ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﻮ ﺟّﮫ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻨﻤﺎﯾﻨﺪ. ﺑﮫ ﺷﻮد ﮐﮫ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮫ ﻣﺬھﺐ در واﻗﻊ ﻧﻔﯽ ﮐﻨﻨﺪه

ﻣﯽ ﮔﯿﺮد،

زﻣﺎن ﺟﮭﺎن

ﻧﯿﺰ

ﺟﮭﺎن

ﺑﮫ

ﻋﻼوه

ﻣﯽ

1 ﻋﺑداﻟﺑﮭﺎء، ﻣﻔﺎوﺿﺎت ﻋﺑداﻟﺑ ﮭﺎء: ﻗﺎھره، 1920 ، ص. 190 . 2 ﻓﺎﺿل ﻣﺎزﻧدراﻧﯽ، اﻣر و ﺧﻠق 3 : ﻻﻧﮕﻧﮭﺎﯾن، 1986 ص. 401 .