باب و تجدد
اﺻﻠﯽ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ، ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ھﻤﮫ ھﺴﺘﯽ اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ھﺎی اﺧﻼﻗﯽ و روﺣﺎﻧﯽ ﺗﻮأم اﺳﺖ. اﻣّﺎ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺑﺎ ﺳﻠﺐ آزادی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﺤﻘﻖ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﯾﺎ ﺗﺴﺎوی ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺘﺎﺋﺞ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺘﯽ ﻧﺪارد. آﺷﮑﺎرﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﻮﻗﻒ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب در ﺑﺎره ﺗﺠﺪّد را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﻘﻮﻻت ﻋﺠﻮﻻﻧﮫ و اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﮐﮫ ھﻤﮕﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﻋﺪم ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﺳﺖ، ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻗﺮار داد. در ﻗﺴﻤﺖ ھﺎی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ ﺑﮫ اﺗ ﮑﺎء آﺛﺎر آن ﺣﻀﺮت ﺑﮫ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﻗﻒ اﯾﺸﺎن در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺗﺠﺪّد اھﺘﻤﺎم ﺧﻮاھﯿﻢ ﻧﻤﻮد. 2 – ﻣﻔﮭﻮم ﺗﺠﺪّد در ﻓﻠﺴﻔﮫ و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻏﺮب اﯾﻨﮑﮫ ﺗﺠﺪّد ﺑﮫ ﭼﮫ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﯾﮑﯽ از دﺷﻮارﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در واﻗﻊ اﮐﺜﺮ ﻧﻈﺮﯾﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺤﺜﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺎھﯿﺖ ﺗﺠﺪّد اﺳﺖ . در ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮ ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺤﺚ ﺗﺠﺪّد ﺑﮫ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺻﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد. در اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺌﻮال اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﺗﺠﺪّد ﻏﺮﺑﯽ ﭘﯿﺮوی ﮐﺮد ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﻣﻄﺮود ﺳﺎﺧﺖ. اﻣّﺎ ﻧﻔﺲ اﯾﻦ ﺳﺌﻮال ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ﺳﺌﻮال دﺷﻮار دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﺗﺠﺪّد ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻔﮭﻮﻣﯽ در ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﺎرﯾﺦ ﻏﺮب ﭼ ﮫ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺌﻮال دوّم ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﻓﻠﺴﻔﮫ و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎﺳﯽ در 300 ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ ﮐﻮﺗﺎه ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﺑﺤﺜﯽ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺠﺎی ﺑﯿﺎن ﻧﻈﺮﯾﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن، ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس درک ﺧﻮﯾﺶ از ﻓﺮھﻨﮓ و ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻏﺮب ﺑﺮد اﺷﺖ ﺧﻮد را از ﻣﻔﮭﻮم ﺗﺠﺪّد ذﮐﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ.
ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺗﺠﺪّد ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻓﺎﺋﻖ ﻏﺮب در ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ ﺗﺎ اواﺳﻂ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ازاواﺳﻂ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺗﺠﺪد ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﯽ ھﻤﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ ﻣﻮرد ﺗﺨﻄﺌﮫ واﻧﮑﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻈﺮﯾﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ازﺟﻤﻠﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺗﺠﺪد )ﭘﺴﺎﻣﺪرن( ﺟﺎﯾﮕ ﺰﯾﻦ آن ﮔﺮدﯾﺪ. اﻣّﺎ ﻗﺒﻞ ازﻓﻠﺴﻔﮫ ﺗﺠﺪّد، ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺳﻨﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻓﺎﺋﻖ ﺑﻮد. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ دوران ﺗﺠﺪد و اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺗﺠﺪّد دوران اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﻣﯿﺎن ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻨﺖ ﮔﺮا و ﻓﺮھﻨﮓ ﭘﺴﺎﻣﺪرن ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺳﮫ ﻓﺮھﻨﮓ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﺮھﻨﮓ ﺧﺪاﮔﺮا، ﻓﺮھﻨﮓ اﻧﺴﺎن ﮔﺮا و ﻓﺮھﻨﮓ ھﯿﭻ ﮔﺮا ﺗﺴﻤﯿﮫ ﻧﻤﻮد. ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻨ ﺖ ﮔﺮا ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدی ﻓﺮھﻨﮓ ﺟﺒﺮو ﺗﻘﺪﯾﺮﺳﺖ و ﺑﺮای آدﻣﯽ آزادی ﺧﺎﺻﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﯿﺴﺖ. ﺗﺎرﯾﺦ دارای ﻣﻌﻨﺎ وﻏﺎﯾﺖ وارزش اﺳﺖ اﻣّﺎ اﯾﻦ ﻏﺎﯾﺖ و ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﻓﻌﻞ اﻧﺴﺎن و ﺻﺮﻓﺎً ﺑﮫ اراده اﻟﮭﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد. اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﯾﺴﺘﺎﺳﺖ و ﻧﮫ ﭘﻮﯾﺎ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﺗﻘﺪس ﺳﻨﺖ و ﭘﯿﺮوی از ﻓﺮاﻣﯿﻦ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺒﻨﺎی اﺻﻠﯽ ﺗﻤﺪن و ﻧﻈﺎم ﻓﺮھﻨﮕﯽ اﺳﺖ. ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺠﺪّد ﻓﺮھﻨﮓ آزادی اﻧﺴﺎن اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﺧﺪا را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ اﻧﺴﺎن را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﯽ ﺳﺎزد. ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﮫ ﺟﺎی ﺟﺒﺮو ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺑﮫ آزادی و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺎ ﻣﺤﺪود آدﻣﯽ اﺗﮑﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺗﺎرﯾﺦ و ا ﻧﺪﯾﺸﮫ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺴﯿﺎر اھﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ زﯾﺮا ﮐﮫ اﯾﻦ آدﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺎ آزادی ﺧﻮد ﺗﺎرﯾﺦ را ﺧﻠﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺻﺤﻨﮫ ﺗﺤﻘﻖ آزادی اﻧﺴﺎﻧﮭﺎﺳﺖ .اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺗﺠﺪّد ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎ و ﻏﺎﯾﺖ درﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ و ﺑﺮای ارزﺷﮭﺎ اﻋﺘﺒﺎری ﻋﯿﻨﯽ و ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﻓﺮھﻨﮕﯽ اﺳﺖ اﻣ ﯿﺪوار وﺧﻮش ﺑﯿﻦ. اﮔﺮ ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻨﺖ ﮔﺮا ﻓﺮھﻨﮓ ﺟﺒﺮ و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﻮد ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺠﺪّد ﻓﺮھﻨﮓ اﻣﯿﺪ وﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ. ﺑﮫ ﻋﮑﺲ دو ﻓﺮھﻨﮓ ﮔﺬﺷﺘﮫ، ﻓﺮھﻨﮓ ﭘﺴﺎ ﻣﺪرن ﻓﺮھﻨﮕﯽ اﺳﺖ ھﯿﭻ ﮔﺮا. ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺠﺪّد ﺧﺪا و وﺣﯽ اﻧﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣّﺎ دﯾﮕﺮ اﻧﺴﺎن ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺧﺪا ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد. ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ھﻤﺮاه ﺧﺪا، اﻧﺴﺎن ھﻢ از ﻣﯿﺎن ﻣﯽ رود و ﻟﺬا ﻣﺮگ ﺧﺪا و ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻮأم ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎی ﻧﻔﯽ ﮐﺎﻣﻞ ھﺮ ﻧﻮع اﻣﮑﺎن آزادی اﺳﺖ. آدﻣﯽ ﺧﺎﻟﻖ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻓﺮھﻨﮓ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺟﺒﺮ ﺑﮫ ﺷﮑﻠﯽ ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺳﻨﺖ ﮔﺮا ﺣﺎﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﻣّﺎ اﯾﻦ ﺟﺒﺮ ﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﺎطﺮ وﺟﻮد ﺧ ﺪا ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ﺧﺎطﺮ ﻣﺮگ ﺧﺪا ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﺎ ﻧﻔﯽ ﺧﺪا ھﻤﮫ ارزش ھﺎ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد و دﯾﮕﺮ ارزﺷﯽ ﻋﯿﻨﯽ و ﯾﺎ ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﮫ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ. آدﻣﯽ ﻣﺠﺒﻮرﺳﺖ اﻣّﺎ اﯾﻦ ﺟﺒﺮ ﺟﺒﺮی اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﺎﺻﻞ ﺳﺎﺧﺖ ھﺎی ﻓﺮھﻨﮕﯽ، ﺳﺎﺧﺘﺎر زﺑﺎن، ﭘﻮﭼﯽ ھﺴﺘﯽ و ﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎری ﺧﺮد اﺳﺖ. ﻧﻔﯽ ﺗﻮھﻢ آزادی اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻧﻔﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. اﮔﺮ ﻧﮫ ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ در ﮐﺎرﺳﺖ و ﻧﮫ ارزﺷﯽ و ﻧﮫ ﺗﺤﻘﻖ آزادی در
Made with FlippingBook