205 / 218
Nederlandse samenvatting
203
Figuur 1
De verbindingen tussen het striatum en de prefrontale cortex
Het striatum is grofweg in te delen in drie deelgebieden: de onder/voorkant (rood/oranje), het midden
(groen) en de buitenkant (blauw). Het onderste en voorste deel (rood/oranje) spelen een belangrijke
rol bij beloning (in het vervolg het “beloningsstriatum” genoemd). Het middelste deel, de nucleus
caudatus (groen), is belangrijk voor gedragscontrole zoals multi-tasken. Het putamen (blauw), helpt
bij de regulatie van bewegingen, of motoriek. Bij al deze processen speelt dopamine signalen uit de
middenhersenen een belangrijke rol. De cortex, het buitenste deel van de hersenen, speelt ook een
belangrijke rol bij motivatie, gedragscontrole en motoriek. Er zijn gebieden in het voorste deel van de
cortex, de voorhoofdskwab, die betrokken zijn bij beloning (rood/oranje), gedragscontrole (groen) en
motoriek (blauw). De beloningsgebieden in de voorhoofdskwab en het striatum werken nauw samen
en zijn sterk met elkaar verbonden (rode en oranje pijl tussen deze gebieden). Hetzelfde geldt voor
de gedragscontrole gebieden (groene pijl) en de motoriek gebieden (blauwe pijl). Maar beloning zou
nooit invloed op ons gedrag kunnen hebben wanneer informatie over beloningen beperkt zou blijven
tot de rood/oranje gebieden. Er zijn verbindingen in het brein die ervoor zorgen dat informatie over
beloningen uit de rood/oranje gebieden in de groene gedragscontrole en blauwe motoriek gebieden
terecht komt. I) door middel van directe verbindingen tussen de delen van de cortex, II) door directe
verbindingen tussen de delen van het striatum, III) via de middenhersenen. Dopamine en het striatum
spelen een belangrijke rol bij de integratie van beloningsinformatie en multi-task informatie. Scenario
II en III zijn daarom het meest waarschijnlijk. Bij veel psychiatrische stoornissen is sprake van een
verstoring in dopamine signalen en van een verstoring in de overdracht van signalen tussen de cortex
en het striatum.
tasken (het multi-task spel). Dit onderzoek toonde echter geen oorzakelijk verband aan tus-
sen dopamine en prestaties op het multi-task spel. In het brein zijn bovendien 5 soorten
dopamine receptoren (type 1 tot 5) aanwezig. Een receptor is als een antenne die signalen
oppikt en aan de zenuwcel doorgeeft. Medicatie werkt vaak op meerdere soorten receptoren.
Het is daarom belangrijk om te weten welke dopamine receptoren een rol spelen bij multi-
tasken.
Dopamine D2 receptoren in het striatum zijn betrokken bij multi-tasken
In het werk in
hoofdstuk 3
heb ik onderzocht of dopamine D2 receptoren in het striatum
een rol spelen tijdens multi-tasken. Om dopamine D2 receptoren te stimuleren werd het
medicijn bromocriptine gebruikt. Bovendien keek ik of er een oorzakelijk verband tussen
dopamine en prestaties op het multi-task spel was.
In eerste instantie liet ik de beloning die verdiend kon worden buiten beschouwing en keek
ik puur naar het vermogen om te multi-tasken. Ik zag dat deelnemers beter konden multi-
tasken nadat ze bromocriptine hadden ingenomen. Eén probleem was echter dat dopamine
D1 receptoren ook op bromocriptine kunnen reageren. Om te bevestigen dat het verbeterde
multi-tasken
echt
door dopamine D2 receptoren kwam, werd een truc toegepast die in di-
eronderzoek veel gebruikt wordt. Vlak voor de inname van bromocriptine werd een ander
medicijn ingenomen dat dopamine D2 receptoren blokkeert. Als bromocriptine een positief
effect op multi-tasken had door de stimulatie van D2 receptoren, dan zou bromocriptine nu
geen effect op multi-tasken meer moeten hebben. Dit was precies wat ik vond: wanneer do-
pamine D2 receptoren geblokkeerd waren, zag ik geen verbetering van bromocriptine meer.