151 / 698
١۵٠
ﻧﺒﻮﺩ، ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﮔﺰﺍﺭﺵ
ﻫﺎﻯ ﺭﺳﻤﻰ ﺩﺍﻟﮕﻮﺭﻭﮐﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ
ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﻭﻯ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ
۱۸۴۷
ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ
]
ﺍﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ
ﺣﺘّﻰ ،[
ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻰ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ
ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺵ
ﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ
ﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ
ﻧﺎﻗﺺ ﻭ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺍ
. ﺳﺖ
ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ
ﻫﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺿﺪﻳّ
ﺖ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺁﺋﻴﻦ ﺑﺎﺑﻰ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺎﻣﺒﺮﺩﻩ
ﻫﺮﺍﺱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺍﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ ﺩﺭ ﻗﻔﻘﺎﺯ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺰﻟﺰﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻮﻳﺎﻓﺘﮥ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ
ﻧﻮﺍﺣﻰ ﺷﻮﺩ
.
ﻭﻯ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷﻰ ﭘﺎﻓﺸﺎﺭﻯ ﻣﻰ
ﻭﺭﺯﺩ ﮐﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺏ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﻠﻌﮥ ﻣﺎﮐﻮ ﮐﻪ
ﻧﺰﺩﻳﮑﻰ ﻣﺮﺯ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺯﻧﺪﺍﻧﻰ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺯﺩ
.
ﺩﺍﻟﮕﻮﺭﻭﮐﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
۱۸۵۴
ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
۱۸۶۷
ﻭﻓﺎﺕ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﻣﺤﺎﻻﺕ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ
ﻧﺎﻣﺒﺮﺩﻩ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﻭ ﺍﺩﺭﻧﻪ ﻭ ﻋﮑﺎ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺁﻧﻄﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﻰ
ﻧﻮﻳﺴﺪ ﺍﺯ
ﺑﻬﺎءﺍﻟﻠﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ
.«
(Momen 1981
:
114-24)
ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﮤ ﺍﻳﻦ
ﺟﺰﻭﻩ
ﺗﮑﺮﺍﺭ ﭼﺎﭖ
ﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ
ﻫﺎﻯ ﺟﻌﻠﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﻟﮕﻮﺭﻭﮐﻰ ﻧﺸﺮ
ﻣﻰ
ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻋﺎﻣﮥ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ
ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮﺩ
.
ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻰ
ﺷﻮﺩ ﺟﺎﻋﻠﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺭﺳﻮﺍ
: ﺳﺎﺯﺩ ﻣﻰ
ﻋﺒﺎﺱ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﻰ ﺍﺳﺘﺎﺩ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﮤ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ
ﺗ
ﻬﺮﺍﻥ ﻣﻰ
ﻧﻮﻳﺴﺪ
ﺩﺭ »:
ﺑﺎﺏ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﮐﻴﻨﻴﺎﺯ ﺩﺍﻟﻘﻮﺭﻭﮐﻰ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﮐﻠّ
ﻰ ﺳﺎﺧﺘﮕﻰ ﻭ
ﮐﺎﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺷﻴّﺎﺩﺍﻥ ﺍﺳﺖ
.
ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﺪﻯ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺍﺣﺪﻯ
ﻣﺘﻌﺮّ
ﺽ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺁﻥ ﺣﺎﻭﻯ ﺍﻏﻼﻁ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﻀﺤﮑﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ
ﻫﺎ ﺻﺤّ
ﺖ ﺁﻥ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﻠّﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ
. )« ﺩﻫﺪ
ﻣﺠﻠﮥ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻤﺎﺭﻩ
۸
ﻭ
۹
، ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ
ﻭ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ
۱۳۲۸
ﺷﻤﺴﻰ
.(
ﻣﺠﺘﺒﻰ ﻣﻴﻨﻮﻯ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﻟﻬﻴّﺎﺕ ﻭ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ
ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ
ﺗ
ﻬﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﺮﺣﻰ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻋﺪﻡ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ
ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ
ﺗﺎﺭ
ﻳﺨﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺫﮐﺮ ﺿﺪ ﻭ ﻧﻘﻴﺾ
ﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﻣﻰ
ﻧﻮﻳﺴﺪ
:» ...
ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﺎ
ﻟﺐ ﺧﻼﻑ