![Show Menu](styles/mobile-menu.png)
![Page Background](./../common/page-substrates/page0092.jpg)
1748
I Ø j e b l i k k e t f o r s t o d K o r f f a t b e t v i n g e s i n H a r m e o g s i n
F r y g t , f o r
a t
S a g e n
s k u l d e
b l i v e
b e k e n d t
i
L o g e n .
H a n
p a a s t o d , a t
h u n
t a l t e i V i l d e l s e , — h u n v a r i k k e s i g s e l v
m æ g t i g ,
o g
e f t e r
T i d e n s
S k i k
t i l r a a d e d e
l i a n
s t r a x
e n
A a r e l a d n i n g , f o r a t F e b e r e n s k u l d e s t i l l e s . P a a h a n s i v r i g e
A n m o d n i n g
m a a t t e
h u n
n ø d t v u n g e n t
g i v e
e f t e r , o g B a r o
n e n s K a m m e r t j e n e r f u l d b y r d e d e d a A a r e l a d n i n g e n s a a g r u n
d i g t , a t D ø d e n h u r t i g t i n d t r a a d t e .
S o m J f r . T h i e l o s
L ø b e b a n e
v a r
k o r t ,
e r
M e d d e l e l s e r n e
o m
h e n d e s
s t r a a l e n d e
o g
s e j r r i g e
K u n s t
u f u l d k o m n e
o g
k n a p p e .
S a a
m e g e t v e d v i ,
a t
h e n d e s
T a l e n t
o m s p æ n d t e
F r e m s t i l l i n g e n
b a a d e
a f
L y s t s p i l l e t s
k o k e t t e
E l s k e r i n d e r
o g
T r a g e d i e n s
H e l t i n d e r .
H u n
s p i l l e d e
d e n
H o l b e r g s k e
L e o n o r a m e d b e d a a r e n d e s k æ l m s k Y n d e , o g P o r t i a i S ø r g e
s p i l l e t „ C a t o “
m e d
a d e l b a a r e n
H ø j h e d .
H e n d e s T e m p e r a
m e n t
p a a
S c e n e n
v a r
i k k e
m i n d r e
i l d f u l d t
e n d
i
L i v e t ,
o g h e n d e s p a a s a m m e T i d e l e g a n t e o g s v u l m e n d e L e g e m s
s k ø n h e d
g a v
h e n d e s
F r e m s t i l l i n g e r
e n
y d r e ,
p r a g t f u l d
G l a n s .
H e n d e s a l t f o r t i d l i g e B o r t g a n g v a r i S a n d h e d e t s m e r t e
f u l d t T a b f o r S k u e p l a d s e n .
Jfr. Anna Catharina Materna,
f .
25/i 1731,
a f g .
10/3 1753, f 3/ø
1757
s o m
Fru
v . P a s s o w .
J o m f r u
M a r t e r n a ’ s
T h e a t e r c a r r i é r e
v a r
e n d n u
k o r t e r e
e n d J o m f r u T h i e l o ’ s
O g v a r
d e n
e n d i k k e s a a s t r a a l e n d e
i s i t F o r l ø b , v a r d e n l a n g t f r a u d e n B e t y d n i n g .
H u n v a r
u d g a a e t
f r a
e n a f L a n d e t s f o r n e m s t e F a m i l i e
k r e d s e o g t i l f ø r t e s a a l e d e s P e r s o n a l e t e t E l e m e n t f r a S a m
f u n d e t s
ø v r e
o g
m e s t
k u l t i v e r e d e L a g
o g h æ v e d e d e r v e d
d e t s A n s e e l s e i d e n
a l m i n d e l i g e
B e v i d s t h e d .
H e n d e s
e l e
g a n t e
H o l d n i n g ,
f o r n e m m e
V æ s e n
o g
f i n e
A n s i g t s t r æ k
g j o r d e
h e n d e
p a a
S c e n e n
t i l
e n
S k u e s p i l l e r i n d e ,
h v e m
A n s t a n d s d a m e r n e
g a n s k e
n a t u r l i g t
m a a t t e
t i l f a l d e .
H u n
m a g t e d e b a a d e L e o n o r a o g P e r n i l l e o g f o r l e n e d e d e m
m e d
k v i n d e l i g
Y n d e
o g
S k æ l m e r i
o g
f o r m a a e d e
t i l l i g e
s o m
J f r . T h i e l o
a t
g ø r e
s i g g æ l d e n d e i d e t a l v o r l i g e S k u e s p i l .
A t
h u n
s a a
h u r t i g t
t a b t e s
f o r
S k u e p l a d s e n
b e g r u n d e d e s
f o r h e n d e s V e d k o m m e n d e i k k e i n o g e n s ø r g e l i g A n l e d n i n g
- ^ 4 v e r t i m o d .
H y m e n s
B a a n d
v i s t e
s i g
a t
b i n d e
h e n d e
s t æ r k e r e
e n d
K u n s t e n s .
H u n
i n d t r a a d t e i Æ g t e s k a b
m e d
e n L i e u t e n a n t v o n P a s s o w
o g
d ø d e
i ø v r i g t
f i r e A a r
e f t e r ,
k o r t f ø r e t a f h e n d e
f o r f a t t e t S k u e s p i l „ M a r i a n e “ k o m t i l
O p f ø r e l s e .
D e t t e S k u e s p i l f i k e n r e g u l æ r F i a s k o , o g n a a r v i n æ v n e r
d e t
h e r ,
s k e r
d e t
k u n ,
f o r d i
d e t v a r
d e t
f ø r s t e
d a n s k e
S t y k k e , d e r g i k o v e r S c e n e n e f t e r H o l b e r g s B o r t g a n g .
Mad. Lund, f. Holst, f 29/io 1759.
J o m f r u H o l s t ,
s e n e r e M a d . L u n d ,
o m
h v i s P e r s o n a l i a v i
n æ s t e n i n t e t v é d , v a r f r a T h e a t r e t s f ø r s t e B e g y n d e l s e d e n
r e t m æ s s i g e I n d e h a v e r a f
P e r n i l l e r o l l e r n e , t i l h v i l k e
I n g e n
f o r m a a e d e
a t
g ø r e
h e n d e
R a n g e n
s t r i d i g .
H o l b e r g
s e l v
s k a l
h a v e
s a t
o v e r o r d e n t l i g
P r i s
p a a
h e n d e s
E v n e r
s o m
l y s t i g
S o u b r e t t e ,
m e d e n s
h a n
p a a
d e n
a n d e n
S i d e
g i k
s t r e n g t i R e t t e m e d h e n d e p a a G r u n d a f h e n d e s S t r i d b a r
h e d a f h e n d e s L y s t t i l a t i n t r i g e r e .
A t
h u n v a r
e n
m e g e t a n v e n d t A k t r i c e s e s a f e n D i r e k
t i o n s s k r i v e l s e
f r a 1 7 5 6 ,
h v o r i
h u n
s a m m e n
m e d R o s e o g
L o n d e m a n n n æ v n e s b l a n d t d e m , „ d e r f a s t i e t h v e r t S t y k k e
i k k e a l e n e h a v e R o l l e , m e n e n d o g s a a o f t e s t m e g e t v i d t l ø f
t i g e o g b e s v æ r l i g e R o l l e r ,
h v o r u d i d e d o g p l e j e a t a c q v i t -
t e r e s i g m e d Æ r e o g T i l s k u e r n e t i l F o r n ø j e l s e “ .
H e n d e s u s a l i g e I n t r i g e l y s t v i s t e s i g b l . a . d e n g a n g , D i r e k
t i o n e n v e d J f r . M a t e r n a ’ s A f g a n g m a a t t e s k a f f e d e n n e d y g
t i g e S k u e s p i l l e r i n d e e n A f l ø s e r s k e o g d e r t i l h a v d e e n g a g e r e t
M a d .
R o s e n k i l d e
( t i d l i g e r e
M a d .
F e r s l e v ) ,
d e r
f ø r
h a v d e
v æ r e t
v e d
T h e a t r e t
s o m
e n
y n d e t
E l s k e r i n d e ,
m e n
p a a
G r u n d a f p r i v a t e F o r h o l d
v a r b l e v e n a f s k e d i g e t .
E n g a g e
m e n t e t
v a k t e
i s æ r M i s f o r n ø j e l s e
h o s
M a d . L u n d o g R o s e ,
h v i s
m y n d i g e
o g
s t r i d b a r e
N a t u r
v i
o v e n f o r h a r o m t a l t .
H o l b e r g
b l e v
f o r b i t r e t ,
d a
h a n
k o m
I n t r i g e n
p a a
S p o r ,
o g d e t e r ø j e n s y n l i g t t i l M a d . L u n d o g R o s e h a n s i g t e r , n a a r
h a n t a l e r o m „ P e r s o n e r , d e r e f t e r S æ d v a n e r p l e j e r a t g ø r e
B e v æ g e l s e r , n a a r e n n y A k t ø r e l l e r A k t r i c e s k a l a n t a g e s “ .
H a n
f o r s v a r e r m e d V a r m e M a d . R o s e n k i l d e
m o d
d e
o n d e
B e s k y l d n i n g e r m o d U æ r b a r h e d . „ K o m e d i e n “ , s i g e r H o l b e r g ,
„ k a n
a l d r i g
k o m m e
i s t a n d ,
h v i s
m a n
s k a l
d e p e n d e r e
a f
t o e l l e r t r e P e r s o n e r s K a p r i c e r ,
s o m
h v e r k e n v i l h a v e
b e
k v e m m e P e r s o n e r
e l l e r
k a n
d ø m m e
o m
d e r e s
B e s k a f f e n
h e d “ .
O m M a d . R o s e n k i l d e s S k æ b n e i
A n l e d n i n g
a f
d i s s e K a
b a l e r s k a l s e n e r e b l i v e f o r t a l t .
O g h v a d M a d . L u n d a n g a a r ,
s a a d ø d e h u n a l l e r e d e i 1 7 5 9 .
Mad. Utilia Lenkiewitz, f. v. Mander,
f .
1711,
s i d s t e O p t r . 8%
1770, t 23/9 1770.
J f r . U t i l i a
v a n M a n d e r v a r
e n S ø n n e d a t t e r
a f C h r i s t i a n
d e n
4 d e s H o f m a l e r
K a r e l v a n M a n d e r
d e n Y n g r e
o g
v a r
f ø d t 1 7 1 1 .
D a
h u n i 1 7 4 7
b e s t e m t e
s i g t i l a t i n d t r æ d e i
v o n Q v o t e n s T r u p ,
v a r
h u n
a l t s a a
h e n i m o d
d e
F y r r e
o g
n æ r m e s t h e n v i s t
t i l
d e t
æ l d r e
R o l l e f a g ,
f o r
h v i l k e t
h u n
s n a r t
v i s t e
a f g j o r t
E v n e .
H u n
h a r
p a a
T h e a t r e t i S t o r e
K o n g e n s g a d e
r i m e l i g v i s
s p i l l e t
a d s k i l l i g e
M a g d e l o n e r
o g
N i l l e i „ J e p p e “ o g h a v d e i a l f a l d
p r æ s t e r e t s a a g o d K u n s t ,
a t
d e n
d a n s k e
S k u e p l a d s
s k y n d t e
s i g
m e d
a t
s i k r e
s i g
h e n d e s M e d v i r k n i n g , o g s a m m e n m e d H o r t u l a n o g C l e m e n -
1748
tin holdt hun da sit Indtog paa Kongens Nytorvs Scene.
Sam tidigt fik hun besørget sin Mand, Polakken Adam Len
kiewitz, ansat som Overkontrollør og Kasserer ved det nye
Theater, hvorefter hun holdt Bryllup, og i over tyve Aar
var Mad. Lenkiew itz e t sk a tte t Medlem af Personalet, hvis
øvrige kvindelige Bestand endnu var temmelig uøvet og
ung af Aar, saa at der strax tilbød sig et stort og vigtigt
V irkefelt for hendes udmærkede Evner.
Hun forenede Smag med et oprindeligt og ægte Lune og
var en alvorlig K unstnernatur, og hun fandt baade i Mo
lière og Holberg et omfangsrigt Repertoire, i hvilket hun
skabte typiske Skikkelser, der har h aft L ivskraft gennem
Tiderne. B landt saadanne Skikkelser kan foruden Magde-
lonerne nævnes Nille i „Erasmus Montanus“ og Geske i
„Den politiske K andestøber“. Fr. Schwarz har forsikret,
at de ældre Skuespillere ta lte med Beundring om „den
Virkelighed, hvormed hun holdt sig i sin Rolle fra det
Øjeblik, hun b etraad te Scenen, og indtil hun var kommen
langt ind i Kulissen, og om, hvorledes hun bestandig havde
sine udtryksfulde Øine fæstede paa de Medspillende under
deres Replikker, saa a t hun, som H ortulan sagde, aldrig
havde set Publikum, men derfor desto tiere h ø r t d e t“.
D ette er udmæ rkede og malende Ord, der i al deres
Knaphed giver et k lart Billede af hendes Kunst.
— Danseren Stolle.
Stolle var en Tysker, der tilligem ed H r. og J f r. H je ro -
n i m i strax i T heatrets første Tid engageredes til at „be
pryde“ enkelte Stykker med Dans. Med Kunst har disse
P ræ stationer neppe havt synderligt a t skaffe.
F o r a t s æ t t e D a n s e - P r æ s t a t i o n e r n e i e t S l a g s S y s t e m a n
s a t t e D i r e k t i o n e n e n H r . d e s L a r c h e s m e d e n L ø n a f 50
R d l r . k v a r t a l i t e r .
H a n s k u l d e
s e l v d a n s e S o l o e r o g t i l l i g e
k o m p o n e r e B a l l e t t e r ,
d e r
d o g
i k k e
f a l d t u d t i l m e r e e n d
u b e t y d e l i g e D i v e r t i s s e m e n t e r , h v o r i h a n s e l v , H r . S t o l l e o g
d e n n e s
l i l l e
S ø n
s a m t
J f r .
H j e r o n i m i
v a r
H o v e d p e r s o n e r ,
m e d e n s T h e a t r e t s A k t ø r e r
o g A k t r i c e r
h o p p e d e
m e d ,
s o m
d e b e d s t k u n d e .
D e t h a r n e p p e v æ r e t o p b y g g e l i g t !
— Danseren Hieronimi.
E n r i m e l i g v i s t y s k D a n s e r , d e r v a r B r o d e r t i l d e n e f t e r -
n æ v n t e J f r . H j e r o n i m i .
H a n
e r
u d e n
r i n g e s t e
B e t y d n i n g .
— Danserinden Jfr. Hieronimi,
a f g . O k t .
1 7 5 0 .
D e n n e D a m e ,
d e r
v a r
e n g a g e r e t
t i l T h e a t r e t s o m D a n
s e r i n d e , h a r K r a v p a a e t P a r O r d , f o r d i h u n d . 2 6 . N o v b r .
1 7 4 9 f a a r L e j l i g h e d t i l a t f o r s ø g e s i g s o m S k u e s p i l l e r i n d e .
H u n o p t r æ d e r b l . a . d e n o v e n n æ v n t e D a t u m s o m L e o n o r e i
„ K i l d e r e j s e n “ — m e n u d e n s y n d e r l i g t H e l d , o g h e n d e s D e
b u t
m a a
n æ r m e s t
b e t r a g t e s
s o m e t U d s l a g a f d e n T r a n g ,
D i r e k t i o n e n n æ r e d e t i l a t f o r ø g e T r u p p e n m e d n y e , s m u k k e
A k t r i c e r .
1751
12A d e b u t e r e d e
Ivar Als
s o m
P e e r
A n d e r s e n
i „ F r u e n t i m -
m e r e t s S k o l e “ , f . 1 7 2 2 , s i d s t e O p t . 9/io 1 7 6 9 , f 30/8 1 7 7 0 .
B i l l e d e t a f I v a r A l s s t a a r
m e d
s y m p a t h e t i s k e T r æ k o p
t e g n e t i v o r t T h e a t e r s H i s t o r i e .
B a a d e s o m A k t ø r o g s o m
M e n n e s k e v a r h a n l a n g t o v e r G e n n e m s n i t t e t .
H a n
v a r
u d g a a e t
f r a
e n H a a n d v æ r k e r s H j e m ,
m e n
e n
H a a n d v æ r k e r , d e r
s y n e s
a t
h a v e
h a f t
b a a d e
k u n s t n e r i s k
■»Em ilie o g m e r e e n d a l m i n d e l i g D a n n e l s e .
A f h a n s t o S ø n n e r
b æ v
P e d e r
e n
a n s e t
M a l e r
o g P r o f e s s o r
v e d A k a d e m i e t ,
o g
I v e r
e n
f r e m r a g e n d e S k u e s p i l l e r , d e r
i
h ø j
G r a d
n ø d
P e r s o n a l e t s
o g
s i n e
M e d b o r g e r e s
A g t e l s e .
I
e n A l d e r a f
2 5 A a r h a v d e h a n m e l d t s i g t i l O p t a g e l s e i T h i e l o s T r u p o g
v a r
a l l e r e d e
v e d
A a b n i n g s f o r e s t i l l i n g e n o p t r a a d t i K a n d e
s t ø b e r e n s s t o r e R o l l e t i l H o l b e r g s ø j e n s y n l i g e B e h a g .
M e n
e f t e r
e n
S æ s o n s
F o r l ø b
t r a k h a n s i g t i l b a g e .
V i k e n d e r
i k k e
G r u n d e n .
M e n
r e t l æ n g e v a r e d e
d e t i k k e ,
f ø r
h a n
p a a n y
m e l d t e
s i g
t i l T j e n e s t e
h o s T h a l i a .
D e n 1 2 . F e b r .
1 7 5 1
o p t r æ d e r
h a n
s o m
A r n o l p h e
i „ F r u e n t i m m e r s k o l e n “
o g
l ø s e r
i
L ø b e t
a f
d e
f ø l g e n d e A a r e n R æ k k e O p g a v e r
a f
d e n
m e s t
f o r s k e l l i g e A r t
f r a
E l s k e r e n s
t i l P e d a n t e n s ,
f r a - d e n t r a g i s k e H e l t s t i l d e n e n f o l d i g e T j e n e r s F a g .
M e d s i n D a n n e l s e o g s i t l i g e v æ g t i g e V æ s e n
e g n e d e h a n
s i g t i l , o g s a a u d e n f o r S k u e s p i l l e r g e r n i n g e n , a t v æ r e s i t T h e a
t e r n y t t i g , o g D i r e k t i o n e n f i k h a m a n b r a g t i e n a d m i n i s t r a
t i v S t i l l i n g
s o m
e n
S l a g s
I n s p e k t ø r
—
„ M e s t e r “
k a l d t e s
h a n
—
h v o r h a n
g j o r d e
u d m æ r k e t
F y l d e s t
s o m V e j l e d e r
v e d P r ø v e r n e o g s o m e n p a a l i d e l i g
o g
r e t s i n d i g T a l s m a n d
f o r s i n e K o l l e g e r s I n t e r e s s e r h o s d e n h ø j e D i r e k t i o n .
D e n n y e S t i l l i n g b e v i r k e d e , a t h a n s s c e n i s k e V i r k s o m h e d
m e r e
o g
m e r e
t r a a d t e
i
B a g g r u n d e n .
H a n
o p t r a a d t e
t i l
P u b l i k u m s
B e k l a g e l s e
s j e l d n e r e
o g
s j e l d n e r e .
F a a D a g e
e f t e r
s i n
s i d s t e O p t r æ d e n , i O k t o b e r 1 7 6 9 , f a l d t h a n
i
e n
a l v o r l i g
S y g d o m ,
o g
u d
p a a
S o m m e r e n
i
1 7 7 0 ,
f ø r
h a n
e n d n u h a v d e n a a e t s i t h a l v t r e d s i n d s t y v e n d e A a r , a f g i k h a n
v e d D ø d e n .
1752
28/e
d e b u t e r e d e
Jfr. Elisabeth Catharina Amalie
B ø t t g e r ,
s e n e r e
M a d . R o s e ,
s o m
L e o n o r e
i „ K i l d e r e i s e n “ , f . S e p t .
1 7 3 8 , s i d s t e O p t r . V u 1 7 9 2 , f 23/a 1 7 9 3 .
J o m f r u B ø t t g e r
v a r
e n
G u l d s m e d d a t t e r , h v e m
H o l b e r g
f i k o v e r t a l t t i l a t p r ø v e s i n L y k k e p a a S c e n e n . H a n s s k a r p e
B l i k
h a r
a a b e n b a r t
a n e t
T a l e n t
h o s
d e n
l i v l i g e
o g
o p
v a k t e
u n g e
P i g e .
O g
H o l b e r g s
A n e l s e r
s l o g
i k k e
f e j l .
H u n
v a r
i
d e t
l a n g e T i d s r u m
a f
4 0 A a r k n y t t e t t i l d e n
d a n s k e S k u e p l a d s , o g o m h u n e n d i k k e a f d e f i n e s t e K u n s t -
90