عقل، دین و جامعه در اندیشه بهایی

11 / 19

ﻣﻧﻌﮑﺱ ﻣﯽ ﻧﻣﺎﻳﺩ. ﺍﻳﻥ ﻫﺳﺗﯽ ﻳﮏ ﻫﺳﺗﯽ ﺩﻳﺎﻟﮑﺗﻳﮏ ﻭ ﭘﻭﻳﺎ ﺍﺳﺕ. ﺑﺩﻳﻥ ﺟﻬﺕ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺗﻁﺎﺑﻕ ﺩﻳﻥ ﺑﺎ ﻋ ﻘﻝ
ﮐﻠّﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﻣﺳﺗﻠﺯﻡ ﺗﺣﻭّﻝ ﻭ ﺗﺟﺩّ ﺩ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﺳﺕ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻳﮏ ﻣﻌﻧﯽ ﺑﻧﻳﺎﺩی ﻫﻣﺎﻫﻧﮕﯽ ﺩﻳﻥ ﻭ
ﺧﺭﺩ
ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻬﺎﺋﯽ
ﺗﺄﮐﻳﺩ ﺑﺭ ﺿﺭﻭﺭﺕ ﺍﺳﺗﻣﺭﺍﺭ ﻓﻳ
ﺽ ﺍﻟﻬﯽ
ﻭ ﺗﺣﻭّﻝ ﻭ ﺗﺟﺩﻳﺩ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﺳﺕ . ﺩﺭ ﻫﺭ ﻋﻬﺩ ﻭ ﻋﺻﺭ ﺑﻪ ﺗﻧﺎﺳﺏ ﺷﺭﺍﻳﻁ
ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﮑﺎﻥ ﻋﻘﻝ ﮐﻠّﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﺧﻭﻳﺷﺗﻥ ﺭﺍ ﺑﺷﮑ ﻝ ﻗﻭﺍ ﻭ ﺍﺳﺗﻌﺩﺍﺩ ﻭﻳژﻩ ﻫﺎی ﺁﻥ ﻣﺭﺣﻠﮥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺗﺟﻠّﯽ ﻣﯽ ﻧﻣﺎﻳﺩ.
ﺩﺭ ﭼﻧﻳﻥ ﻣﻭﻗﻌﻳّﺗﯽ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺩ ﻗﻭﺍﻧﻳﻥ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻧﻳﺯ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻭﻥ ﺫﺍﺗﯽ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﻭ ﻳﺎ ﺟﻧﺑﮥ ﺧﻼﻕ ﻭ ﭘﻭﻳﺎی ﻋﻘﻝ
ﮐﻠّﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﻣﻧﻁﺑﻕ ﻭ ﻣﺗﻧﺎﺳﺏ ﺷﻭﺩ. ﺍﻳﻥ ﺍﻧﻁﺑﺎﻕ ﻧﻳﺎﺯﻣﻧﺩ ﺗﺟﺩﻳﺩ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﻅﻬﻭﺭ ﻋﻘﻝ ﮐﻠّﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﺩﺭ ﻫﻳﮑﻝ ﭘﻳﺎﻣﺑﺭی
ﻧﻭﻳﻥ
ﺍﺳﺕ. ﺩﺭ ﻏﻳﺭ ﺍﻳﻧﺻﻭﺭﺕ ﺍﮔﺭ ﺷﻌﺎﺋﺭ ﻭ ﻣﻧﺎﺳﮏ ﺩﻳﺎﻧﺕ
ﮔﺫﺷﺗﻪ
ﺑﺧﻭﺍﻫﺩ ﺑﯽ ﺗﻐﻳﻳﺭ ﻣﺎﻧﺩﻩ، ﺧﻭﻳﺷﺗﻥ ﺭﺍ ﺑﺭ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻁ ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ﺗﺣﻣﻳﻝ ﻧﻣﺎﻳﺩ ﺟﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺁﻥ ﺍﺣﮑﺎﻡ ﻭ ﺷﻌﺎﺋﺭ ﻣﺎﻧﻌﯽﺭﺍﻩ ﺑﺭ ﻋﻣﺩﻩ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ﻭ
ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﺷﻭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻘﻝ ﮐﻠّﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﺩﺭ ﺳﺗﻳﺯ ﺑﺎﺷﺩ ﻧﺗﻳﺟﮥ ﺩﻳﮕﺭی ﻧﺧﻭﺍﻫﺩ ﺩﺍﺷﺕ.
ﺣﺿﺭﺕ ﺑﻬﺎءﷲ ﺩﺭ ﺗﺄﮐﻳﺩ ﺑﺭ ﺍﻳﻥ ﺟﻧﺑﮥ ﭘﻭﻳﺎ ﻭ ﺁﻓﺭﻳﻧﻣﻧﺩﺧﺭﺩ ﮐﻠّﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﭼﻧﻳﻥ ﻣﯽ ﻓﺭﻣﺎﻳﻧﺩ:
"ﺭگ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﺳﺕ ﭘﺯﺷﮏ ﺩﺍﻧﺎﺳﺕ ﺩﺭﺩ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺑﻳﻧﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺎﺋﯽ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻧﺩ. ﻫﺭ ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﺭﺍﺯﻳﺳﺕ ﻭ
ﻫﺭ ﺳﺭ ﺭﺍ ﺁﻭﺍﺯی. ﺩﺭﺩ ﺍﻣﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﻭ ﻓﺭﺩﺍ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺭ ﺍﻣﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﻧﮕﺭﺍﻥ ﺑﺎﺷﻳﺩ ﻭ ﺳﺧﻥ ﺍﺯ ﺍﻣﺭﻭﺯ
ﺭﺍﻧﻳﺩ. ﺩﻳﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﻭﺩ ﮔﻳﺗ ﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﻫﺎی ﺑﻳﮑﺭﺍﻥ ﻓﺭﺍ ﮔﺭﻓﺗﻪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺭ ﺑﺳﺗﺭ ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ ﺍﻧﺩﺍﺧﺗﻪ. ﻣﺭﺩﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ
ﺑﺎﺩۀ ﺧﻭﺩﺑﻳﻧﯽ ﺳﺭﻣﺳﺕ ﺷﺩﻩ ﺍﻧﺩ ﭘﺯﺷﮏ ﺩﺍﻧﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺷﺗﻪ ﺍﻧﺩ. ﺍﻳﻧﺳﺕ ﮐﻪ ﺧﻭﺩ ﻭ ﻫﻣﮥ ﻣﺭﺩﻣﺎﻧﺭﺍ ﮔﺭﻓﺗﺎﺭ
ﻧﻣﻭﺩﻩ ﺍﻧﺩ. ﻧﻪ ﺩﺭﺩ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻧﺩ ﻧﻪ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻧﺎﺳﻧﺩ ﺭﺍﺳ ﺕ ﺭﺍ ﮐژ ﺍﻧﮕﺎﺷﺗﻪ ﺍﻧﺩ ﻭ ﺩﻭﺳﺕ ﺭﺍ ﺩﺷﻣﻥ ﺷﻣﺭﺩﻩ ﺍﻧﺩ
ﺑﺷﻧﻭﻳﺩ ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻳﻥ ﺯﻧﺩﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺳﺗﻳﺩ ﻭ ﺑﮕﻭﺋﻳﺩ ﺷﺎﻳﺩ ﺁﻧﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺧﻭﺍﺑﻧﺩ ﺑﻳﺩﺍﺭ ﺷﻭﻧﺩ".
) ﻣﺟﻣﻭﻋﻪ ﺍﻟﻭﺍﺡ ﻣﺑﺎﺭﮐﻪ . ﻗﺎﻫﺭﻩ، ﺹ. ﺩﻭﻳﺳﺕ ﻭ ﺷﺻﺩ ﻭ ﻳﮏ(
ﺝ. ﻟﺯﻭﻡ ﻭ ﺍﻋﺗﺑﺎﺭ ﮐﺎﺭﺑﺭﺩﺧﺭﺩ ﺑﺭﺍی ﺩﺭک ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﺗﺷﺎﺑﻬﺎﺕ ﻭ ﺗﻣﺛﻳﻼﺕ
ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺳﺎﺋﻝ ﻋﻣﺩۀ ﻣﻭﺭﺩ ﻣﻧﺎﻗﺷﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻋﺗﺑﺎﺭ ﻳﺎ ﻋﺩﻡ ﺍﻋﺗﺑﺎﺭ ﻋﻘﻝ ﺩﺭ ﺯﻣﻳﻧﻪ ﻓﻬﻡ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺁﻳﺎﺕ ﮐﺗﺎﺑﻬﺎی
ﺁﺳﻣﺎﻧﯽ ﺑﻭﺩﻩ ﺍﺳﺕ. ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺕ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻳﻥ
ﺟﺩﺍﻝ
ﺑﻪ ﺟﺩّی ﺗﺭﻳﻥ ﻭﺟﻪ ﺩﺭ
ﺳﺗﻳﺯ
ﻣﻳﺎﻥ ﺍﺷﺎﻋﺭﻩ ﻭ ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ ﻧﻣﻭﺩﺍﺭ
ﮔﺭﺩﻳﺩ. ﻋﺎﻣﻝ ﺍﺻﻠﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻳﺎﻥ ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ ﻭ ﺍﺷﺎﻋﺭﻩ ﻧﻘﺵ ﻭ ﺍﻫﻣﻳّﺕ ﺧﺭﺩ ﺩﺭ ﺷﻧﺎﺧﺕ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺑﻭﺩ. ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ
ﺍﻋﺗﺑﺎﺭ
ﺧﺭﺩ
ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺗﺻﺩﻳﻕ ﻣﻳﻧﻣﻭﺩﻧﺩ ﻭ ﺑﻬﻣﻳﻥ ﺟﻬﺕ ﺍﺳﺗﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻋﻘﻝ ﺭﺍ ﺑﺭﺍی ﺩﺭک ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻋﻣﻳﻕ ﻭ ﭘﻧﻬﺎﻥ
ﮐﻼﻡ ﺍﻟﻬﯽ ﺿﺭﻭﺭی ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺳﺗﻧﺩ. ﺍﺷﺎﻋﺭﻩ ﺑﺎﻟﻌﮑﺱ ﺍﻋﺗﺑﺎﺭ ﻋﻘﻝ ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻔﯽ ﻣﻳﮑﺭﺩﻧﺩ ﻭ ﭘﺫﻳﺭﺵ ﺎ ﻣﻌﻧ ی ﻅﺎﻫﺭ
ﺁﻳﺎﺕ ﺍﻟﻬﯽ ﺭﺍ ﺗﺄﮐﻳﺩ ﻣﯽ ﻧﻣﻭﺩﻧﺩ. ﺍﻳﻥ ﺍﺧﺗﻼﻑ ﺑﻧﻳﺎﺩی ﺑﺎﻋﺙ ﺷﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ ﻭ ﺍﺷﺎﻋﺭﻩ ﺩﺭ
ﻫﻣﻪ
ﺍﺻﻭﻝ ﻓﻠﺳﻔﯽ ﺑﺎ
ﻳﮑﺩﻳﮕﺭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﻅﺭ ﺩﺍﺷﺗﻪ ﺑﺎﺷﻧﺩ. ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﺍﺳﻣﺎء ﺧﺩﺍ ﺭﺍ ﺣﻘﻳﻘﯽ ﻧﺩﺍﻧﺳﺗﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺫﺍﺕ ﺍﻟﻬﯽ ﺭﺍ
ﻣﻘﺩّﺱ ﻭ ﻣﻧﺯّﻩ ﺍﺯ ﺗﻌﺑﻳﺭ ﻭ ﺍﺳﻡ ﻭ ﺭﺳﻡ ﻣﯽ ﺍﻧﮕﺎﺷﺗﻧﺩ. ﺍﺷﺎﻋﺭﻩ ﺑﺎﻟﻌﮑﺱ ﺑﻪ ﻅﺎﻫﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺭﺁﻥ ﮐﺭﻳﻡ ﻣﺗﺷﺑﺙ ﺷﺩﻩ ﻭ
ﺩﺭ ﻧﺗﻳﺟﻪ ﺧﺩﺍﻭﻧﺩ ﺭﺍ ﺩﻗﻳﻘﺎً ﺧﺩﺍﻭﻧﺩی ﺍﻧﺳﺎﻥ ﮔﻭﻧﻪ ﮐﻪ
ﺩﺍﺭﺍی
ﺻﻔﺎﺕ ﮔﻭﻧﺎﮔﻭﻥ ﻭ ﺍﺳﻣﻬﺎی ﺑﺳﻳﺎﺭ ﺍﺳﺕ ﺗﻌﺭﻳﻑ ﻣﯽ
ﻧﻣﻭﺩﻧﺩ. ﺑﻬﻣﻳﻥ ﺗﺭﺗﻳﺏ ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ ﺑﻧﺎ ﺑﻪ ﺍﻫﻣﻳّﺕ ﻣﺳﺄﻟﮥ ﺧﺭﺩ، ﻗﺭﺁﻥ ﻭ ﮐﻼﻡ ﺍﻟﻬﯽ ﺭ ﺍ ﻣﺧﻠ ﻭﻕ ﻣﯽ ﺍﻧﮕﺎﺷﺗﻧﺩ ﻭ ﺁﻧﺭﺍ
ﺕﻗﺩﻣ ﺩﺭ ﺷﺭﻳﮏ
ﺧﺩﺍﻭﻧﺩ ﻧﻣﯽ ﺩﺍﻧﺳﺗﻧﺩ. ﺑﺩﻳﻥ ﺗﺭﺗﻳﺏ ﮐﻼﻡ ﺍﻟﻬﯽ ﻣﺧﻠﻭﻕ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺧﺎﺹ ﺑﻭﺩ ﻭ
ﺗﻧﻬﺎ
ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺑﺎﻁ ﺑﺎ
ﻣﻭﻗﻌﻳّﺕ ﺧﺎﺻﯽ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺻﺩﻕ ﻣﯽ ﻧﻣﻭﺩ.
ﺑﺎﻭﺭ
ﻣﻌﺗﺯﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﺑﻭﺩﻥ ﻭ ﻣﺧﻠﻭﻕ ﺑﻭﺩﻥ ﻗﺭﺁﻥ ﺑﺩﻳﺷﺎﻥ ﺣﻕ
ﻣﯽ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺩی ﺍﺯ ﺑﺭﺩﺍﺷﺕ ﻗﺷﺭی ﮐﻼﻡ ﺍﻟﻬﯽ ﺁﺯﺍﺩ ﮔ ﺭﺩﻧﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺗﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺧﺭﺩ ﺩﺳﺕ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﺑﻳﺭ ﻧﻭﻳﻧ ﯽ ﺍﺯ
ﻗﺭﺁﻥ ﺑﺯﻧﻧﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷ ﺭﺍﻳﻁ ﻧﻭﻳﻥ ﺗﻁﺑﻳﻕ ﺩﺍﺷﺗﻪ ﺑﺎﺷﺩ. ﺑﺭ ﻋﮑﺱ ﺍﺷﺎﻋﺭﻩ ﻗﺭﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﻟﯽ ﻭ ﺍﺑﺩی ﻭ ﻧﺎ ﻣﺧﻠﻭﻕ ﻭ
ﻫﻣﺎﻧﻧﺩ ﺧﺩﺍﻭﻧﺩ ﻣﺗﻌﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺳﺗﻧﺩ ﻭ ﺑﻬﻣﻳﻥ ﺟﻬﺕ ﻫﻳﭼﮕﻭﻧﻪ ﺗﺧﻁﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﺎﺋﺯ ﻧﻣﯽ