4 / 5
٤
دو ﮐﺸﻮر
،
ﺷﻬﺮوﻧﺪان ا
ﯾﺮاﻧﯽ
و ﻓﺮاﻧﺴﻮ
ی
را ﻧﺎم
ﻣﯽ
ﺑﺮد. اﻟﺒﺘﻪ داﺳﺘﺎن و روﻧﺪ ا
ﯾﻦ
ﻗﺮارداد ﺧﻮد ﻣﻔﺼﻞ اﺳﺖ و ﺗﺎ
دوران ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪ
ﯾﻦ
ﺷﺎه و اﻣ
ﯿﺮﮐﺒﯿﺮ
اداﻣﻪ ﭘ
ﮐﺮد. ﯿﺪا
٥
ﯾﺮان ا
ﻗﺮاردادﻫﺎ
ﯾﯽ
ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎﻧ
ﯽ
ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد.
ﻪ ﺤﺠّﯾذ ۴۱
۱۲۶۷ )۹
ا ﮐﺘﺒﺮ
ﯿﺮﮐﺒ ﯿﺮ ( اﻣ ۱۵۸۱
یا ﻣﻌﺎﻫﺪه
ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ آﻣﺮ
ﯾﮑﺎ
در اﺳﺘﺎﻧﺒﻮل ﺑﺴﺖ، ﺑﺮا
ﯿﯿﻦ ﺗﻌ ی
ﻣﻠّﯽ ﺣﻘﻮق
ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ا
و آﻣﺮ ﯾﺮاﻧﯽ
ﯾﮑﺎﯾﯽ
.
٦
۴.
ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ
َﻋﻘﺪ و ﭘﯿﻤﺎن ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﺑﻪ
َدﻧﺒﺎل آن ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻧ
ﺐﺴ
ﻫﺎ ﻣﯿﺎن اﺗﺒﺎع ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻫﻤﻮاره ﻣﺴﺎﻟﻪ
ی
ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ
ﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻧﮑﺘﻪ
ًی اﺳﺎﺳﯽ در ﺑﺎب ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ اﯾﺮاﻧﯽ اﯾﻦ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪی
ﺻﺮﻓﺎ
از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ
ﺷﻮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﻓﺮدی ﺣﺘﯽ ا ﮔﺮ زن ﯾﺎ ﻣﺎدر اﯾﺮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﻤﯽ
ﻮاﻧﺪ ﺗ
ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ اﯾﺮاﻧﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ. زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اوﻟﯿ
ﻦ
ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮای اﯾﻦ دﺳﺖ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ
،
وﺿﻊ از اﯾﻦ ﻫ
ﻢ ﺟﺪی
ﺗﺮ
ﺑﻮد.
ﺑﺮ اﺳﺎس
ﻗﺎﻧﻮن
ﯿﻼدی ﻣ ۰۹۸۱ ) یﻫﺠﺮ ۸۰۳۱
و (
ﻃﺒﻖ دﺳﺘﺨﻂ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪ
ﯾﻦ
ﺷﺎه، زﻧﺎن ا
ﯾﺮاﻧﯽ
ﮐﻪ ﺑﺎ اﺗﺒﺎع
ً ﯽ ﺧﺎرﺟ
ازدواج ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ، ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺷﻮﻫﺮﺷﺎن، ﻣﺠﺪدا
ا
ﯾﺮاﻧﯽ
ﺑﻪ ﺣﺴﺎب
ﻣﯽ
آﻣﺪﻧﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت د
ﯾﮕﺮ،
زﻧﺎن
ا
ﯾﺮاﻧﯽ
ﭘﺲ از ازدواج ﺑﺎ ﻓﺮد
ا ﯿﺖ ﺗﺎﺑﻌ ﯾﮕﺮ د ﯽ، ﺧﺎرﺟ ی
ﯾﺮاﻧﯽ
ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ.
۷
از ﺳﻮ
ﯾﮕﺮ، د ی
زﻧﺎن ﻏ
ا ﯿﺮ
ﯾﺮاﻧﯽ
ﮐﻪ ﺑﺎ
ا
ﯾﺮاﻧﯽ
ازدواج ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤ
ﯿﻦ
ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺗﺎﺑﻌ
ا ﯿﺖ
ﯾﺮاﻧﯽ
داﺷﺘﻨﺪ، ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺷﻮﻫﺮﺷﺎن
ﻣﯽ
ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑ
ﻪ
ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﭘﯿﺸﯿﻦ
ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ
.
ﻻزم ﺑﻪ ذ ﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن دوران، ﻫﺮ ﻓﺮد ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ داﺷﺖ و ﻧﻤﯽ
ﺗﻮاﻧﺴﺖ
ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺷﻬﺮوﻧﺪ دو ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ. ﮔﺎﻫﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ اﻓﺮاد ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽ
ﺷﺪ و ارﺟﺎع ﺑﻪ ﺷﺠﺮه ﻧﺎﻣﻪ و اﺻﻞ و ﻧﺴﺐ
آﻣﺪ. ﻻزم ﻣﯽ
ذ ﮐﺮ ﯾﮏ ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﯿﺴﺖ. در ﻧﺎﻣﻪ ای
ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ
از ﺷﯿﺮاز ﮐﻪ ﮔﺮاﻫﺎم
،
ﮐﻨﺴﻮل ژﻧﺮال اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﺻﻔﻬﺎن، ﺑﻪ ﻣﺎرﻟﯿﻨﮓ، ﮐﺎردار اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺗﻬﺮان،
ﻣﯽ
ﻧﻮﯾﺴﺪ، ﺣﮑﺎﯾﺖ ﺑﺎﻧﻮﯾﯽ را
ﻘﻞ ﻧ
ﻣﯽ
ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷ
ﺲﻤ
ﺟﻬﺎن ﺧﺎﻧﻢ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﺪان ﻧﻮّاﺑﯽ اﺳﺖ و ﻧﻮادﮔﺎن ﺟﻌﻔﺮﺧﺎن ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ از
اﻋﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻮده و ﻧﯿﺰ
ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻫﻨﺪی
ﺑﺮ-
ﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب
آ ﻣﯽ
ﻣﺪه اﺳﺖ.
ﮔﺮاﻫﺎم ﺷﺠﺮه ﻧﺎﻣﻪ
ی ﺷﻤﺲ ﺟﻬﺎن را اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ
ﻧﻮﯾﺴﺪ:
"ﺷﻤﺲ ﺟﻬﺎن، دﺧﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﺧﺎن، ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔ
ﺘﺮ
ﺣﺴﻦ ﻋﻠﯽ ﺧﺎن و ﺣﯿﺪر ﻋﻠﯽ ﺧﺎن، از ﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪ رﻋﯿﺖ
- ﻫﻨﺪی
ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ."
)ﺗﺮﺟﻤﻪ(
ﮔﺮاﻫﺎم ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽ
دﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺲ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ رﻋﯿﺘﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ازدواج
ﺮده و ﮐ
ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ رﻋﯿﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﺳﺎل
ﻫﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻮه ﺷﺪ. ﮔﺮاﻫﺎم اداﻣﻪ ﻣﯽ
دﻫﺪ:
ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ارﺟﺎع ﻣﯽ
دﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎل
۱۸۹۴
وﺿﻊ ﺷﺪ.
۸
ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﺑﻨﺪ، ﻫﺮ زﻧﯽ
ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﺧﺎرﺟﯽ، ا ﮔﺮ ﺑﺎ رﻋﯿﺘﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ازدواج ﮐﻨﺪ، ﻣﯽ
ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﯾﺎ ﻃﻼق از ﻫﻤﺴﺮ، ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ
ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎزﯾﺎﺑﺪ. ]...[
ﺣﺎ
ل ﮐﻪ ]ﺷﻤﺲ ﺟﻬﺎن ﺧﺎﻧﻢ[ ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎزﯾﺎﺑﺪ، آﯾﺎ
٥
آدﻣ
ﻓﺮ ﯿﺖ،
ﯾﺪون،
اﻣ
ﯿﺮﮐﺒﯿﺮ
ﯾﺮان و ا
، ﺻﺺ
۳۷۷-۳۸۰ .
٦
آدﻣ
ﯿﺖ،
ﯾﺮان و ا ﯿﺮﮐﺒ ﯿﺮ اﻣ
، ﺻﺺ
۵۷۳-۵۷۴ .
۷
اﻟﺪﯾﻦ، لﺟﻼ ﻣﺪﻧﯽ،
ﺗﺤﻮﻻت
ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ
اﯾﺮان در
ﻣﻌﺎﺻﺮ
،
ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ
اﻧﺪﯾﺸﻪ
ﺗﺎرﯾﺦ و
اﯾﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ
ﻣﻌﺎﺻﺮ،
دوم، ﺳﺎل
ﻣﻬﺮ ،۳۱ ﺷﻤﺎره
ص ، ۳۸۳۱
۳۳.
۸
اﯾﻦ
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ
ﻧﯿﺴﺖ دﺳﺖ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ
.