25 / 34
1.2
Het beroep van leraar
23
bekwaamheidseisen
geformuleerd. In figuur 1.1 (zie kader op pagina 24) zie je drie
bekwaamheidseisen die met elkaar in verbinding staan middels de driehoek van
het onderwijsleerproces. Om het onderwijsleerproces optimaal te kunnen sturen
en begeleiden, zijn ontwerpvaardigheden nodig. In de volgende paragrafen lichten
we de bekwaamheidseisen verder toe.
Uit de praktijk: Blijven leren
Bas, leraar in opleiding (lio), vertelt aan de groep dat hij bijna klaar is met zijn opleiding.
‘Hoef je nu nooit meer te leren?’ vraagt een van de leerlingen. ‘Natuurlijk wel’, antwoordt
Bas, ‘ik kan toch leren om een steeds betere leerkracht te worden?’ De vraag van de leer-
ling blijft hem bezighouden en werpt andere vragen op. Hoe gaat dat straks als ik op een
basisschool werk? Kan ik dan nog eens een docent raadplegen? Hoe krijg ik toegang tot
nieuwe kennis? Heb ik dan nog tijd om mijn kennis te verdiepen of zal ik opgeslurpt wor-
den door de dagelijkse beslommeringen? Kan ik dan nog leren van ervaren collega’s? Hoe
is dat eigenlijk geregeld op de meeste scholen? Bas besluit bij een academische basis-
school te gaan solliciteren, omdat hij verwacht dat daar door onderzoek en reflectie en de
samenwerking met de opleiding de professionele ontwikkeling hoog in het vaandel staat.
Extra: Bekwaamheidseisen
In Nederland wordt gewerkt met de bekwaamheidseisen zoals de Onderwijscoöperatie
(2014) die heeft beschreven. Per 1 augustus 2017 zijn deze eisen ook daadwerkelijk van
kracht geworden. Een leerkracht is bekwaam, wordt gezegd, als hij aan de geldende be-
kwaamheidseisen voldoet. De Onderwijscoöperatie beschrijft drie bekwaamheden:
■
■
vakinhoudelijke bekwaamheid;
■
■
vakdidactische bekwaamheid;
■
■
pedagogische bekwaamheid.
De drie bekwaamheden vormen het hart van goed leraarschap; daaromheen zit een be-
langrijke schil, ofwel een ‘brede professionele basis’. Deze basis gaat over vaardigheden
als organiseren, samenwerken, communiceren, plannen, onderzoeken, reflecteren en sa-
men leren. Vanuit deze basis kan een leraar zijn of haar werk goed doen. De in deze bre-
de professionele basis geformuleerde aspecten kunnen als onderliggende min of meer
voorwaardelijke basisvaardigheden worden gezien. Figuur 1.1 presenteert het model van
de Onderwijscoöperatie waarin de basis en de bekwaamheden zijn opgenomen.
In 2015 heeft Jet Bussemaker, de toenmalige minister van OCW, aangegeven dat ze
het voorstel van de Onderwijscoöperatie voor de drie bekwaamheidseisen wilde overne-
men. Vanaf het schooljaar 2017-2018 zijn ze officieel in werking getreden (Onderwijscoö-
peratie, 2016). Hierna leggen we kort uit wat de drie bekwaamheden inhouden.