1
Het systeem van het recht
Inleiding
Het recht kunnen we omschrijven als een verzameling van regels voor het
handelen van mensen in de samenleving, over hun rechten en plichten en
de organisatie van de samenleving waarin zij leven. Die regels hebben drie
doelen:
1 de belangen van individuen in hun verhouding met elkaar te ordenen en te
beschermen;
2 de gemeenschap te beschermen tegen de belangen van het individu;
3 geschillen tussen partijen op vreedzame wijze te beslechten.
Deze doelen hangen nauw met elkaar samen. We lichten dit toe.
Elke mens is nu eenmaal geneigd zijn eigen belangen voorop te stellen. Om
dit in goede banen te leiden, is het noodzakelijk te regelen waar mensen zich
aan moeten houden, welke rechten en plichten zij hebben als zij in een ver-
houding tot elkaar staan. Bij een koopovereenkomst zijn twee partijen be-
trokken, te weten de koper en de verkoper. Geregeld moet worden dat de ko-
per recht heeft tot levering van de zaak en verplicht is de koopprijs te betalen;
de verkoper heeft recht op de koopprijs en is verplicht de zaak te leveren. Met
deze simpele regel worden de belangen van zowel de koper als de verkoper
geordend en beschermd. Partijen weten dan waar zij aan toe zijn en wat zij
van elkaar mogen verlangen als zij een koopovereenkomst aangaan.
Ook de gemeenschap heeft belangen die beschermd moeten worden. Ver-
keersregels zijn noodzakelijk om te voorkomen dat er chaos optreedt in het
verkeer op de weg; de regel dat stelen verboden is en bestraft wordt, is nood-
zakelijk om diefstal van andermans eigendommen te voorkomen. Niet alleen
de gemeenschap, maar ook het individu zelf heeft er baat bij dat deze regels
er zijn. De verkeersregels zorgen ervoor dat eenieder veilig kan deelnemen
aan het verkeer op de weg, door het verbod van stelen wordt verzekerd dat
niemand ongestraft inbreuk kan maken op andermans eigendommen.
Tussen individuen onderling of de overheid en het individu kunnen geschil-
len ontstaan. Die geschillen moeten uit de weg worden geruimd. Dat kan op
verschillende manieren gebeuren. Bijvoorbeeld door partijen de vrijheid te
geven hun geschil uit te vechten of door het lot te laten beslissen. In het eerste
11
