geval zou de beslissing over het geschil worden bepaald door ‘de macht van de
sterkste’ en in het tweede geval door ‘het toeval’ of ‘het geluk’. Onze samen-
leving heeft gekozen voor een andere manier, namelijk door bij een geschil de
beslissing in handen te leggen van een onafhankelijke derde. Deze derde is de
rechter. Hij heeft tot taak de knoop door te hakken en een bindende uitspraak
te doen.
1.1 Rechtsbronnen
Waar kunnen we het recht vinden? Het recht is te vinden in:
a de wet
b de jurisprudentie
c de gewoonte
d het verdrag
e de doctrine
We noemen dit de rechtsbronnen, bronnen waaruit recht voortkomt.
ad a: de wet
De wet is een verzameling geschreven regels, regels die vastgelegd zijn. Het
op schrift stellen van regels op een bepaald rechtsgebied door de wetgever
heet
codificatie
. Er zijn vele wetten en vele wetgevers. Hierover meer in hoofd-
stuk 2.
Het op schrift stellen van regels dient de rechtszekerheid. Daardoor weten
burgers waar zij aan toe zijn; zij kunnen nagaan en lezen wat hun rechten en
plichten zijn. Het staat op papier.
Een wetboek of een wet bevat geschreven regels. Het verschil tussen een wet-
boek en een wet zit in de omvang van de behandelde materie. Een
wetboek
geeft een samenvattende regeling van een bepaald rechtsgebied (zie art. 107
lid 1 Grondwet). Het Nederlandse recht kent vijf wetboeken: het Burgerlijk
Wetboek, het Wetboek van Koophandel, het Wetboek van Burgerlijke Rechts-
vordering, het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering.
Een
wet
bevat een afzonderlijke regeling van een kleiner onderdeel van het
recht en is qua omvang kleiner dan een wetboek. Voorbeelden van wetten
zijn de Faillissementswet, de Vreemdelingenwet 2000, de Algemene wet be-
stuursrecht, de Wegenwet, de Woningwet, de Wet werk en bijstand en de
Auteurswet.
De Grondwet is de hoogste nationale wet voor de Nederlandse staat. Er zijn
wetten waarvan het bestaan uitdrukkelijk door de Grondwet is voorgeschre-
ven. Deze wetten worden
organieke wetten
genoemd.
12
1
n
Het systeem van het recht
