278 / 698
٢٧٧
ﭘﻴﺸﮑﺶ »
ﺗﻌﺎﺭﻑ» ﻳﺎ «
«
ﮐﺎﺭﻯ ﻋﺎﺩﻯ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﺑﺎﻻﻯ ﻣﻤﻠﮑﺘﻰ ﺍﺯ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ
ﺭﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷﺖ
.
ﺍﺯ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﺍﻧﺪﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺮﺯﺍ
ﻣﻠﮑﻢ ﺧ
ﺎﻥ ﻭ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻣﺤﺴﻦ ﺧﺎﻥ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ
ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺩﻻﻟﻰ ﻧﺰﺩ ﮐﻤﭙﺎﻧﻰ
ﻫﺎﻯ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺳﻮء ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺩﻭﻟﺘﻴﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ
.
ﺍﻳﻨﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﻧﻤﻮﺩ ﻣﻰ
ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﻼﻗﻪ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﻳﺎ
ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺬﺍﮐﺮﺍ
ﺗﻰ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺟﺪّ
ﻯ، ﻭ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ ﺩﻻﻟﻰ
ﮐﻼﻥ، ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮤ ﮐﻤﭙﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻔﺎﺭﺵ
ﻧﺎﻣﻪ
ﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻰ
ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻧﺪ
.
ﻣﺄﻣﻮﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﮔﺮ
ﻫﺸﻴﺎﺭ ﺑﻮﺩ
ﺑﺰﻭﺩﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺩﺭ
ﻣﻰ
ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ
. ﮔﻴﺮﺩ ﻯ ﻧﻤﻰ ﺟﺪّ
ﻭ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﻮﺡ ﺑﻮﺩ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺎﻟﻐﻰ ﻣﺘﻌﻬّ
ﺷﺪ ﺪ ﻣﻰ
ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ
ﭘﺎ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﺎﺯ ﻣﻰ
. ﮔﺸﺖ
ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻣﺤﺴﻦ ﺧﺎﻥ ﻣﻌﻴﻦ
ﺍﻟﻤﻠﮏ ﺑﺎ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﺳﺘﺮﻭﺑﺮﮒ
Strouberg
ﺍﻫﻞ ﭘﺮﻭﺱ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ
ﺗ
ﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ
ﺣﻀﺮ
ﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﻴﻢ ﺑﺴﺖ
.
ﺍﻣّﺎ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﺳﺘﺮ
ﻭﺑﺮﮒ
ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮﻯ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﻣﺎﻧﻰ
ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﮐﺮﺩﻩ
ﺑﻮﺩ
ﺧﻴﻠﻰ ﺯﻭﺩ ﺑﻪ ﺑﻰ
ﺣﺎﺻﻠﻰ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﭘﻰ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ
۴۰۰۰
ﻟﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻣﺤﺴﻦ ﺧﺎﻥ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺭﺍ ﻟﻐﻮ ﮐﺮﺩ
.
ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻰ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﭼﺎﺭﻟﺰ ﺍﻟﻴﺴﻮﻥ،
Charles Alison
ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
۱۸۷۱
ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ
ﻋﻼﻗ
ﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺪﻥ ﺧﻂ ﺁﻫﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ
ﺩﻫﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﺑﻬﺎﻧﻪ
ﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﮤ
ﻭﺯﺭﺍﻯ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﻻّﻻﻥ ﺁﻥ
ﺪ ﺑﺎﺷ ﻫﺎ ﻣﻰ
(Kazemzadeh 1968: 102-3)
.
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺭﻭﻳﺘﺮ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻣﺤﺴﻦ ﺧﺎﻥ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﻟﻨﺪﻥ ﻣﺒﻠﻎ
۲۰
ﻫﺰﺍﺭ ﻟﻴﺮﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﻳﺘﺮ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ
ﻭ ﺭﻭﻳﺘﺮ ﺍﻭ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺭﺍ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﻣﻨﺪ ﺳﻔﺎﺭﺕ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁﺗﻰ ﮐﻤﭙﺎﻧﻰ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﻳﮏ ﻧﻤﻮﺩ
.
ﺿﻤﻨﴼ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺭﻭﻳﺘﺮ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ
ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﺒﻠﻎ
۲۰۰
ﻫﺰﺍﺭ ﻟﻴﺮﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ
ﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﮐﻪ
ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺳﻔﺮ ﻫﻤﺎﻳﻮﻧﻰ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻧﺶ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺯﺍﻯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳ
ﺮﺍﻥ ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ
. ﺩﺍﺭﺩ
ﺍﻣّﺎ ﺭﻭﻳﺘﺮ ﻓﻘﻂ
۲۰
ﻫﺰﺍﺭ ﻟﻴﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻣﺸﻴﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺷﺎﻩ ﺩﭼﺎﺭ
ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻯ
ﻫﺎﻯ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺑﻰ
ﭘﻮﻟﻰ ﻧﻤﻮﺩ
Kazemzadeh 1968: 127)
.(
ﺁﺩﻣﻴّﺖ
ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺪﻡ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ