One Hundred and Sixty Years

34 / 698

٣٣
ﺁﻧﭽﻪ ﭘﮋﻭ ﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﺎﻇﺮﺍﻥ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺩﺭ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺴﺮ ﻣﻰ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﺒﻮﺩ . ﺁﻧﺎﻥ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﺯﺩﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺗﺎﺭﻫﺎﻯ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﻰ ﻣﻰ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﺭﻣﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﻮﺟﻮﻯ
ﺩﻳﻨﻰ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻰ . ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍ ﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ، ﺷﻮﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎﻯ
ﻓﮑﺮﻯ ﻭ ﺗﺤﻮّ ﻻﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﺭﮎ ﮐﺮﺩﻧﻰ ﺑﻮﺩ . ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭ ﻭ ﺗﺤﺮّﮎ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻤﺎﻥ
ﺗﻮﺩﻩ
ﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻴّ ﺖ ﻭ ﺑﻬﺎﺋﻴّ ﻳﺎﻓﺖ ﺖ ﺗﺒﻠﻮﺭ . ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﻭﻥ ﻣﺴﺘﺸﺮﻕ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﺩﺭ
ﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ۱۹۰۵ - ۱۹۰۹ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺭ ﺍ ﻧﮕﻠﻴﺴﻰ
ﻣﻰ
ﻧﻮﻳﺴﺪ :
ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺪﺍﺭﻯ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺁﺳﻴﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ
ﻧﻬﻀﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﻰ ﻳﺎ ﺑﻬﺎﺋﻰ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻰ.ﺷﻮﺩ ٤
) Browne 1910: 425 (
ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻯ ﺑﻪ ﻣﻴﺮﺯﺍ
ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺎﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮ ﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﻓﺴﺎﺩ ﻭ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﻭ ﺍﻧﺤﻄﺎﻃﻰ ﮐﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﮕﻴﺮ
ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﻣﻰ: ﺩﻫﺪ
ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﻗﺪﺭ ﮐﺎﻓﻰ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﻭ ﻫﺸﻴﺎﺭ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺘﻔﺖ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ .
ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺧﻴﺰﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﺏ ﺩﺍﺧﻞ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ
ﺭﻭﺯﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺩﻳﺪ ﺣﺘّﻰ ﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻭ ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻥ ﺗﺎﺝ ﻭ ﺗﺨﺖ
ﺭﺧﻨﻪ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮐﺮﺩ .
)
ﺟﻤﺎﻝ ﺯﺍﺩﻩ
۱۳۳۹ : ۴۸۰ (
ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﺑﺎ ﻫﺸﻴﺎﺭﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﺝ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ ﻭ ﺗﺠﺪﺩﺧﻮﺍﻫﻰ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﮥ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ
ﭘﻴﺶ ﻣﻰ ﺑﺮﺩ ﻣﻰ ﺩﻳﺪ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺑﺎﺏ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮّﻝ ﺑﺰﺭﮒ ﻓﮑﺮﻯ
4 ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۹۰۵ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺭﺳﻴﺪ، ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺁﺯﺍﺩﻳﺨﻮﺍﻫﻰ ﺩﺭ
ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻭﺳﻴﻌﻰ ﺍﺯ ﺁﺳﻴﺎ، ﺍﺯ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎﺑﻰ ﻭ ﺑﻬﺎﺋﻰ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ
ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺁﻥ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻣﻰ. ﮐﺮﺩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺩ ﻡ
ﺷﺮﻕ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﭙﺎ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ .