40 / 698
٣٩
ﺑﻬﺎﺋﻴﺎﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻰ
ﺩﻫﺪ
)
Amanat 1989: 439
.(
ﻣﻮﮊﺍﻥ
ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻰ
ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ
ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﻰ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﮑﻼ ﺑﻪ ﻏﻨﺎﻯ ﺩﺍﻧﺶ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺏ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﺣﻴﺎﺕ ﺍﻭ ﮐﻤﮏ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ
)
Momen 1981: 36
.(
ﺍﺯ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﮤ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻯ
ﺩﻩ
ﻫﺎ ﺗﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻮﻥ
ﻭﻳﮑﺘﻮﺭ ﺭﻭﺯﻥ
Baron
Victor Rosen
،
ﺩُﺭﻥ . ﺁ
A. Dorn
ﻭ
ﺍﻟﮑﺴﺎﻧﺪﺭ ﺗﻮﻣﺎﻧﺴﮑﻰ
A. Tumanski
ﺩﺭ ﺭﻭﺳﻴﻪ
،
ﮐﻠﻤﻦ ﻫﻮﺍﺭ
Clément Huart
ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ
ﺁﺭﺗﻮﺭ ﮐﺮﻳﺴﺘﻦ
ﺳﻦ
A. Christensen
ﺩﺭ
ﺩﺍﻧﻤﺎﺭﮎ ﮐﻪ ﺩﺍﻣﻨﮥ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﻇﻢ ﺑﻴﮏ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻰ
ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ
ﻣﻰ
.ﻢ ﮔﺬﺭﻳ
ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺘﺎﺑﻰ ﮐﻪ ﻣﻰ
ﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺍﺛﺮ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺎﺑﻰ ﺑﻠﮑﻪ
ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﮥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺩﺍﻧﺴﺖ
ﺭﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻭ ﺗﺠﺪّﺩ، ﺷﮑﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎﺑﻰ
ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
۱۸۵۰
-
۱۸۴۴
، ﺑﻪ ﻗﻠﻢ
ﻋﺒﺎﺱ ﺍﻣﺎﻧﺖ
ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻳﻴﻞ
Yale
ﺩﺭ
ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ
)
Amanat, 1989
.(
ﺍﻣﺎﻧﺖ
ﺿﻤﻦ ﭘﮋﻭﻫﺸﻰ ﺩﻗﻴﻖ ﺍﺯ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻭ ﺣﻮﺍﺩﺙ
ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺎﺏ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﺩﻭﺭﮤ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ
ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻴﻦ ﺭﻭﻯ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ
)
ﺗﺠّﺎﺭ، ﺍﻫﻞ ﻋﻠﻢ، ﭘﻴﺸﻪ
ﻭﺭﺍﻥ، ﺩﻭﻟﺘﻴﺎﻥ، ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ
(
ﭘﻴﺎﻡ ﺑﺎﺏ ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ ﺭﻫﺎﻳﻰ
ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺍﺯ ﻳﻮﻍ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻯ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﻼّﻳﺎﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻤﮑﺎﺭﻯ
ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﻮﺩﻧﺪ
.
ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺩﻫﮥ ﺍﺧﻴﺮ
ﺩﻩ ﻧﻴﺰ
ﻫﺎ ﺗﻦ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ
ﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﺎ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ
ﭘﺎﻳﻪ
ﺍﻯ ﻭ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﮥ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻭ ﺁﺭﻣﺎﻥ
ﻫﺎ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻳﻦ ﺑﻬﺎﺋﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ
ﻭ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﻳﻦ
ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﺪﻫﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ
. ﺍﻧﺪ
٦
ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺩﻳﺮﭘﺎ ﻭ ﺩﺍﻣﻨﻪ
ﺩﺍﺭ، ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﮑﻼ ﻭ ﺑﺮﺍﻭﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﺟﻤﻠﮕﻰ
ﺷﺎﻫﺪﻯ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﺁﻥ ﮐﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎﺑﻰ
-
ﺑﻬﺎﺋﻰ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ
ﺍﻯ ﺍﺯ ﺑﺪﻧﮥ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﻯ،
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ، ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺑﺸﻤﺎﺭ ﻣﻰ
. ﺭﻭﺩ
ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺭﺍ
ﻣﻰ
ﺗﻮﺍﻥ
۶
ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻏﺮﺑﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﮑﺼﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺎﻧﺖ
)
۱۹۴۴ -
۱۸۴۴ (
ﻧﮏ
:
)
Momen
,
1981
.(
ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ، ﻧﮏ
) :
ﻭﻫﻤﻦ
۱۹۹۴
؛ ﺑﻮﺳﻪ،
۱۹۹۶ .(
ﺑﺮﺍﻯ
ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﭘﮋﻭﻫ
ﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻭﺱ ﺩﺭﺑﺎﺭﮤ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﻧﮏ
) :
ﺩﺭّﻯ
۱۹۹۶
ﻭ
۱۹۹۹ .(