آسیب شناسی روشنفکر ایرانی

1 / 14

آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ روﺷﻨﻔﮑﺮی اﯾﺮاﻧﯽ:
ﭼﺮا
آرﻣﺎﻧﮭﺎی اﻧﻘﻼب اﯾﺮان ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ روﺑﺮو ﮔﺮدﯾﺪ
دﮐﺘﺮ ﻧﺎدر ﺳﻌﯿﺪی
ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ ﮔﻮﯾﺎ ﻧﯿﻮز ﻣﻘ ﺎﻟﮫ ای از ﻧﺎﺻﺮ ﻣﺴﺘﺸﺎر ﭼﺎپ ﮐﺮد. در آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺳﮫ ﺧﻂ از ﻧﺎﻣﮫ ﺟﺎﻣﻌﮫ
ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﮭﺎﺋﯽ ﺑﮫ دادﺳﺘﺎن اﯾﺮان دری ﻧﺠﻒ آﺑﺎد ی ﻧﻘﻞ ﮔﺮدﯾﺪه و ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻣﻘﺎﻟﮫ اﻧﺘﻘﺎد از آن ﺳﮫ ﺧﻂ
اﺳﺖ. در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﮫ دری ﻧﺠﻒ آ ﺑﺎدی و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻣﺸﻐﻮل اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ در ﺟﮭﺖ ﻗﻠﻊ و
ﻗﻤﻊ ﺑ ﮭ ﺎﺋﯿﺎن اﯾﺮان ھﺴﺘﻨﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﮐﺎری ﮐﮫ ﻧﺎﺻﺮ ﻣﺴﺘﺸﺎر ﻣﯿﮑﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺠﺎی ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﭘ ﯿﺎم آن
اﺣﻘﺎق —ﻧﺎﻣﮫ ﺣﻖ در ﻣﻮرد ﺑﮭﺎﺋﯿﺎن ﺑﯿﮕﻨﺎه و ﻣﺤﺎﮐﻤﮫ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ھﻔﺖ ﺑﮭﺎﺋﯽ ﺑﮫ — آن ﻧﺎﻣﮫ ﺑﺘﺎزد . از آن
ﺑﺪﺗﺮ آﻧﮑﮫ ﻣﺤﺘﻮای اﻧﺘﻘﺎدش ھﻢ ﺗﺎﺋﯿﺪ و ﺗﻮﺟﯿﮫ ھﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎھﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮭﺎﻧﮫ رژﯾﻢ ﻣﺮﺗﺠﻊ ﺑﺮای
اﺧﺘﻨﺎق ﺑﮭﺎﺋﯿﺎن اﺳﺖ. از ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎﻟﮫ اﯾﺸﺎن اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺷﺪم اﻣﺎ از
ﮔﻔﺘﮥ
اﯾﺸﺎن ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪم زﯾﺮا
ﮐﮫ اوﻻ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫ ھﺎی اﯾﺸﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ در دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و دﻣﮑﺮاﺳﯽ اﺳﺖ و دوم آ ﻧﮑﮫ
از ﻧﺎﻣﮫ ﺷﺎن آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﺸﺎن از آزار ﺑﺮ ﺑﮭﺎﺋﯿﺎن ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ. اﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﺸﺎن در ﺑﺎره آﺋﯿﻦ
ﺑﮭﺎﺋﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل
ﺑﮫ
ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼ ﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ ای ﭘﺮداﺧﺘﮫ اﻧﺪ . اﯾﻦ ھﻢ ﻋﯿﺒﯽ ﺑﺮ
اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﮫ اﯾﺸﺎن ھﻢ ﻣﺸﻤﻮل ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﯿﺶ از ﯾ ﮏ ﻗﺮن اﺳﺖ روﺷﻨﻔﮑﺮان اﯾﺮاﻧﯽ را
ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ. ﻣﺴﺌﻠﮫ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ در ﻓﺮھﻨﮓ اﯾﺮاﻧﯽ ، آرﻣﺎن و ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗ ﺎرﯾﺦ ﺑﮭﺎﺋﯽ
ﻧﻘﻄﮫ ﮐﻮر اﻧﺪﯾﺸﮫ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺬھﺒﯽ اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿ ﺠﮫ اﻣﺘﻨﺎع از اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن در ﺑﺎره
آﺋ ﯿﻦ و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮭﺎﺋﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮک اﮐﺜﺮ روﺷﻨﻔﮑﺮان اﯾﺮاﻧ ﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ در ﺑﺎره
اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺨﺼﻮص آ ﻧﻘﺪر ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮک ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻗﺪرت و ﭼﯿﺮﮔﯽ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﻮان و
ﺷﮭﺎﻣﺖ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن و ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد دﯾﺪن را از اﮐﺜﺮ روﺷﻨﻔﮑﺮ
ان
ﺳﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻧﺎﺧﻮد
آﮔﺎه، ﺗﻌﺼﺒﺎت و دروﻏﮭﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﻓﺮھﻨ ﮕﯽ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﻋﻠﻤﯽ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫ ﻣﯽ ﮐ ﻨ ﻨﺪ. ﺑﮫ
اﯾﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﺘﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ھﻢ ﮐﮫ ﻏﺮض ﺧﺎﺻﯽ ﻋﻠﯿﮫ اﻗﻠﯿﺖ اﯾﻦ آزار دﯾﺪه ﻧﺪارﻧﺪ و در
ﻣﻮرد آن اﻗﻠﯿﺖ ھﻢ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﺑﺨﺎطﺮ زورﻣﻨﺪی ﺑﺎورھﺎی ﺟﺎ اﻓﺘﺎده و ﻣﺸﺘﺮک ﻓﺮھﻨﮕﯽ اﯾﻦ
ﺗﺼﻮر را دارﻧﺪ ﮐﮫ در ﺑﺎره آن اﻗﻠﯿﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﻣﯽ داﻧﻨﺪ و ﻧﯿﺎزی ﺑﮫ ﺑﺎزﺑﯿﻨ
ﯽ
آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﺷﺎﯾﻊ و ﺷﺎﯾﻌﮫ
اﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ. اﻟﺒﺘﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﮫ ﻧﺸﺎن ﭘﮋوھﻨﺪه ﺑﺮاﺳﺘﯽ ﭘﯿﺸﺮو آن اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺷﺎﯾﻌﺎت ﻓﺮھﻨﮕﯽ ،
اﮔﺮ ﺎ ﺨﺼﻮﺻ ﻣ اﯾﻦ ﺷﺎﯾﻌﺎت ﻋﻠﯿﮫ اﻗﻠﯿﺖ ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ و ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﺎﺷﺪ ، ﺑﮫ دﯾﺪه ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ .
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ ﺑﺴﯿﺎری از روﺷﻨﻔﮑﺮان اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺨﺎطﺮ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﻧﺎﺧﻮ دآﮔﺎه ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻋﻠﯿﮫ اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ