ابعاد اجتماعی و تاریخی مفهوم سلوک در فلسفه بهائی

8 / 12

12/16/2016 Pazhuheshnameh ﯽﺍﺑﻌﺎﺩ ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﻣﻔﻬﻭﻡ ﺳﻠﻭﮎ ﺩﺭ ﻓﻠﺳﻔﻪ ﺑﻬﺎﺋ
8/12
ﺣﺮﻑ ﺩﻭّﻡ ﺭﺳﻴﺪ ﺟﻤﻴﻊ ﺑﺮ ﺗﺮﺍﺏ ﺭﻳﺨﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ﻧﺪﺍ ﺍﺯ ﻣﮑﻤﻦ ﻗﺮﺏ ﺭﺳﻴﺪ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻪ ﺍﻧّﺎ ﮐﻨﺎ ﺷﻬﺪﺍء ﻋﻠﯽ ﻣﺎ ﻓﻌﻠﻮﺍ
ﻭﺣﻴﻨﺌﺬ ﮐﺎﻧﻮﺍ ﻳﻔﻌﻠﻮﻥ" ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﻣﺸﻌﺮ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻅﻬﻮﺭ ﺍﻟﻬﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺗﺮﻗّﯽ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻳﺎ ﺩﻻﻟﺖ ﺑﺮ
ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﻣﻌﺘﺮﻑ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻣﺒﻌﻮﺙ ﮔﺸﺘﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺧﺎﺗﻤﻴّﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻅﻬﻮﺭ ﺍﻭ
(۳۶ _۳۴ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻅﻬﻮﺭ ﻣﺸﻴّﺖ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﻟﻬﯽ ﻧﻴﺴﺖ؟ )ﺩﻭﺭ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺻﻔﺤﻪ
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓﺮﺩ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺁﻧﺮﺍ ﮐﺴﺐ ﻭ ﺍﺧﺬ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﺎﻟﮏ
ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺁﻥ ﺑﺸﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﯼ ﺍﺯ ﺣﻘﺎﺋﻖ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺳﻠﻮﮎ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ
ﺧﺼﻮﺻﻴّﺖ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻠﻮﮎ ﺑﯽ ﻧﻴﺎﺯ ﻧﻴﺴﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺳﻠﻮﮎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﮐﻤﮏ ﻭ
ﻣﻌﺎﺿﺪﺕ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﻌﻠّﻢ٬ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺷﻔﻘﺖ ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﺍﻣّﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻬﺎء ﷲ " ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻭ
ﺑﻬﺘﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﺮﺍﺏ ﺷﺪ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮔﺸﺖ ﻧﻔﻮﺳﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺤﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﺭﺣﻤﻦ ﺁﺷﺎﻣﻴﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﻖ ﺍﻋﻠﯽ ﻧﺎﻅﺮﻧﺪ
ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺻﻘﻊ ﻭ ﻳﮏ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﻨﻨﺪ. ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﺮﻩ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺤﻮﻝ ﻭ ﻗﻮّﻩ ﺍﻟﻬﯽ ﻣﺤﻘّﻖ ﮔﺮﺩﺩ ﻋﺎﻟﻢ ﺟﻨّﺖ ﺍﺑﻬﯽ ﺩﻳﺪﻩ
ﺷﻮﺩ ﺑﻠﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻋﺰﻳﺰ ﺍﺳﺖ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﻞ ﺁﻳﻪ ﺣﻖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻟﮑﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻋﻠﻢ ﻭ ﺍﺭﺟﺢ ﻭ ﺍﻓﻀﻞ ﻭ ﺍﺗﻘﯽ ﻭ ﺍﺭﻓﻊ ﺩﻳﺪﻥ ﺧﻄﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ
(۳۹۷ _۳۹۶ ﮐﺒﻴﺮ" )ﺍﺩﻋﻴﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﺹ
ﺍﺯ ﻁﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺑﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺷﺎﺭﻉ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘّﯽ ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺩﺭ
ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﺲ ﻣﻈﻬﺮ ﻅﻬﻮﺭ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﺸﻤﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺗﺼﻮّﻑ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺻﺎﺋﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺣﺎﺋﺰ
ﺁﻳﺖ ﺍﻟﻬﯽ ﻭ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﻭ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺪﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺍﻣّﺎ ﺗﺼﻮّﻑ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﺧﻄﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ
ﺫﻟّﺖ ﻭ ﺧﻔّﺖ ﻭ ﺣﻘﺎﺭﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻧﺰﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻉ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﯼ ﻭ ﺷﮑﻴﺒﺎﺋﯽ ﻭ
ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻭ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻭ ﺗﻌﺎﻭﻥ ﻭ ﺍﺗّﺤﺎﺩ ﻭ ﺍﺗّﻔﺎﻕ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻴﻨﯽ ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻠﻄﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺮ ﻁﺒﻖ ﺁﻥ
ﺳﻠﻮﮎ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺗﺴﻠّﻂ ﻭ ﻗﻬﺮ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﺑﺸﻮﺩ. ﺳﻠﻮﮎ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺍﻗﻠﻴّﺘﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﻭ ﺍﮐﺜﺮﻳّﺘﯽ ﻣﻘﻬﻮﺭ. ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻫﻤﻴّﺖ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺗﺼﻮّﻑ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺗﺎ
ﺑﺪﺍﻥ ﺣﺪّ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﻣﯽ ﮔﺮﺍﻳﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﭘﻴﺮ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻏﺮﻭﺭ ﻣﺒﺪّﻝ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﺟﻤﺎﻝ ﻣﺒﺎﺭﮎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺑﺨﺼﻮﺹ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ. ﺗﻮﻫّﻢ ﻧﻴﻞ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻠﻤﺎء ﻭ ﻣﺘﺼﻮّﻓﻴﻦ ﺑﺠﺎﯼ ﺧﻀﻮﻉ ﻭ ﺧﺸﻮﻉ ﺑﻪ ﻏﺮﻭﺭ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﺒﺪّﻝ
ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻬﺎء ﷲ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻗﺪﺱ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ: ﻣﻦ ﺍﻟﻨّﺎﺱ ﻣﻦ ﻳﻘﻌﺪ ﺻﻒ ﺍﻟﻨّﻌﺎﻝ ﻁﻠﺒﺎً ﻟﺼﺪﺭ ﺍﻟﺠﻼﻝ
ﻗﻞ ﻣﻦ ﺍﻧﺖ ﻳﺎ ﺍﻳﻬّﺎ ﺍﻟﻐﺎﻓﻞ ﺍﻟﻐﺮّﺍﺭ ﻭ ﻣﻨﻬﻢ ﻣﻦ ﻳﺪّﻋﯽ ﺍﻟﺒﺎﻁﻦ ﻭ ﺑﺎﻁﻦ ﺍﻟﺒﺎﻁﻦ ﻗﻞ ﻳﺎ ﺍﻳّﻬﺎ ﺍﻟﮑﺬّﺍﺏ ﺗﺎ ﻣﺎ ﻋﻨﺪﮎ ﺍﻧّﻪ ﻣﻦ ﺍﻟﻘﺸﻮﺭ ﺗﺮﮐﻨﺎﻫﺎ
(۳۶ﻟﮑﻢ ﮐﻤﺎ ﺗﺘﺮﮎ ﺍﻟﻌﻈﺎﻡ ﻟﻠﮑﻼﺏ. )ﺑﻨﺪ
ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻌﯽ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺩﺍﻭﺭﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﻋﺎﺩﺕ ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺁﺯﺍﺩ
ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ. ﺍﺻﻞ ﺗﺤﺮّﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺩﻗﻴﻘﺎً ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺭ ﺗﺤﺮّﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻬﺎﺋﯽ
ﺷﺮﻁ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﮎ ﺍﻁﺎﻋﺖ ﺑﯽ ﭼﻮﻥ ﻭ ﭼﺮﺍ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺭﺃﯼ ﻭ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻓﺎﻗﺪ ﺣﺐ ﻭ ﺑﻐﺾ ﻭ ﺗﻮﮐّﻞ
ﺑﺮ ﺧﺪﺍﺳﺖ. ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻠﻮﮐﯽ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﯼ ﺩﻣﮑﺮﺍﺗﻴﮏ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﻨﻴﺎﺩﯼ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺳﻠﻮﮐﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻁﺎﻋﺖ ﺑﯽ ﭼﻮﻥ
ﻭ ﭼﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻓﺮﺩ ﺍﺯ ﻓﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮﺍ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻭ ﺍﻧﻘﻴﺎﺩ ﻁﻠﺒﯽ ﻭ ﮐﻮﺗﻪ ﻧﻈﺮﯼ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ.
_ ﺳﻠﻮﮎ ﻣﺘﻮﺟّﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﻣﺮ ﺍﺳﺖ: ﺍﻟﻬﻴﺎﺕ ﺳﻠﻮﮎ۲
ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﺤﻮّﻝ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺳﻠﻮﮎ ﺍﺯ ﺗﺼﻮّﻑ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ
ﺳﻠﻮﮎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳّﻪ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩ.ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎً ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺳﻠﻮﮎ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻭﻟﯽٰ ﻳﺎ ﻣﺎﺑﻌﺪﺍﻟﻄﺒﻴﻌﻪ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽ
ﮐﻨﺪ. ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻋﻬﺪ ﻭ ﻋﺼﺮﯼ ﺷﮑﻞ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﺨﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺳﻠﻮﮎ ﺩﺭ
ﻁﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﺴﺘﺎ ﻭ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻧﺴﺘﮑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻏﺎﻳﺖ ﺳﻠﻮﮎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﻴﻄﻪ ﺍﯼ ﻣﻘﺮّﺭ
ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﮏ ﻭ
ﺷﺒﻬﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬﺍﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻫﺪﻑ ﺳﻠﻮﮎ ﺗﻘﺮّﺏ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﻣﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺣﻖ. ﺫﺍﺕ ﻏﻴﺐ ﻣﻨﻴﻊ ﺑﺮ ﻁﺒﻖ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻻﻳﺪﺭﮎ
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭ ﺍﺗّﺼﺎﻝ ﻭ ﻗﺮﺏ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺣﻖ ﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻭﻟﯽ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﮑﺮّﺭﺍً ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﻮﻝ ﺑﻪ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺪﺍﻥ ﻧﺤﻮ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺣﻖ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻭﺣﺪﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ
ﺷﺮﮎ ﻭ ﮐﻔﺮ ﻣﺤﺾ ﺍﺳﺖ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﻝ ﺑﻪ ﻭﺣﺪﺕ٬ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻭﺟﻮﺩﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻠﻖ ﺗﺼﻮّﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻮﻗﺖ ﺑﺎ
ﻧﻔﯽ ﺛﻨﻮﻳّﺖ ﻭ ﺗﻐﺎﻳﺮ ﺣﻖّ ﻭ ﺧﻠﻖ ﺑﻪ ﻭﺣﺪﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮ ﻁﺒﻖ ﺑﻴﺎﻧﺎﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺏ ﺍﻋﻠﯽ ﺧﻠﻖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻖ ﻋﺪﻡ
ﻣﺤﺾ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﻫّﻢ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺣﻖ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻫﻴﮑﻞ ﻣﺒﺎﺭﮎ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺎﺏ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ: