18
1
❚
De zelfoefeningvanhetdenken
Vanwaar deze interesse?Wellicht is de grote belangstelling het gevolg van
de tijd waarin we leven. De ontwikkelingen in de medische technologie,
de biotechnologie en de informatie- en communicatietechnologie maken
het mogelijk levens te verlengen, organen te transplanteren, via prenatale
diagnostiekongeborenvruchten en embryo’s teonderzoekenop eventuele
(erfelijke) afwijkingen, gewassen genetisch temanipuleren, dieren – en in
de toekomstwellichtmensen – te klonen, kunstmatige intelligentie te ont-
wikkelen, ons overal te volgen enop straat vanuit een centrale bestraffend
toe te sprekenwanneerweonsniet gedragenzoalsdathoort.
Technologische ontwikkelingen zijn een zegen, maar hebben ook hun
keerzijde. De mogelijkheid om langs niet-natuurlijke weg toch kinderen
te krijgen heeft veel echtparen gelukkig gemaakt. Maar dezemogelijkheid
heeft ook geleid tot het fenomeen commercieel draagmoederschap, waar-
bij vrouwen tegen betaling een kind voor een andere vrouw dragen. In
India is het commercieel draagmoederschap in 2002 gelegaliseerd en kan
zelfs gesproken worden van een ‘zwangerschapsindustrie’ (Sandel, 2010:
110 e.v.). Voor een bedrag van tussen 4500 en 7500 dollar dragen vrou-
wen het kind, dat zij na de geboorte afstaan. Sommige vrouwen doen dat
meerdere keren en verdienen op diemanier een som geld die zij normaal
gesproken inheel hun levenniet bij elkaar zoudenkunnenkrijgen.Met dat
geld kunnen zij hun eigen kinderennaar school enmisschien zelfs naar de
universiteit sturen. Opdezemanier levert draagmoederschap tal vanvoor-
delenop: echtparendieanderskinderloosblijvenzienhungrootstewens in
vervulling gaan endekinderenvande Indiase vrouwenhebben eenbetere
toekomst inhet vooruitzicht. Zogezegdeenwin-winsituatie.
Tochontstaan er problemen. Somsweigerendraagmoeders depasgebo-
reneaf testaan,omdatzijeen testerkebandvoelenmethetkinddatzijheb-
bengedragen.Datheeft tot zeer ingewikkelderechtszakengeleidwaarinde
kwestie van vrije wil een belangrijke rol heeft gespeeld. Handelen draag-
moeders uit vrije wil of onder dwang van de armoedige omstandigheden
waarin zij verkeren? Dat de bevruchte eicel van de draagmoeder zelf was,
speelde in deze rechtszaken een belangrijke rol. Sommige draagmoeders
eisten het ouderschap of de voogdij op, andere een bezoekregeling; eisen
die om deze reden door de rechter vaakwerden ingewilligd. Voor dit laat-
ste biedt de inseminatietechnologie een oplossing. Die technologiemaakt
hetmogelijkom indeze ‘zwangerschapsindustrie’ arbeidsdeling toe tepas-
sen. Het echtpaar koopt een eicel bij mevrouw X. Deze eicel wordt in het
