1
❚
De zelfoefeningvanhetdenken
20
dagelijks geconfronteerd met vragen die een filosofisch karakter hebben.
Moet drugsgebruikwel of nietworden gedoogd? Zijndrugsgebruikers ver-
antwoordelijk voor hun verslaving of niet?Moetenwerklozenwerk onder
hunniveauaanvaarden?Dient crimineel gedragstrenger tewordengestraft
endienenhangjongerenharder tewordenaangepakt?Moetenverstandelijk
gehandicapten enpsychiatrischpatiënten integreren inde samenleving en
de kans krijgen eennormaal leven te leiden – datwil zeggen een leven als
ieder ander ‘normaal’mens?Kun je verstandelijk gehandicaptenof ouders
die hun kinderen verwaarlozen verplichten anticonceptie te gebruiken?
Dient de vrouw van een werkloze moslimman te solliciteren? Is een ver-
standelijkgehandicapteeenziekeof iemandmetmogelijkheden?
Voor een antwoordop al deze vragenkunnenweons niet opde resulta-
ten van bepaaldemethodieken beroepen. In hun beroepspraktijk ervaren
sociaalwerkers veelal dat antwoordenniet eenvoudigwegvoorhanden zijn
endatmensenheel verschillendover zoiets als verantwoordelijkheidden-
ken. Vandaagdedagmagde overheiddanwel vandedaken roependat de
burger zijn ‘eigenverantwoordelijkheid’moet nemen en zelfredzaammoet
zijn,maarwat is verantwoordelijkheideigenlijkenbestaat zijwel?Kunnen
weover ‘verantwoordelijkheid’ beschikken zoalsweoverons geldbeschik-
ken?Enwat voor eenmens- enmaatschappijbeeld zit er achterde roepom
‘eigenverantwoordelijkheid’ enzelfredzaamheid?
In de filosofiewordt al eeuwenlang nagedacht over deze en andere kwes-
ties. Deze denkarbeid heeft niet tot pasklare antwoorden geleid. Maar het
zou onjuist zijnhieruit te concluderendat filosofie een overbodige ennut-
teloze bezigheid iswaarmee enkel wereldvreemde figuren hun tijd doden.
In dit hoofdstuk gaanwe in op de vraagwat het belang is van de filosofie
voorhetsociaalwerk.Watkunnensociaalwerkersvande filosofie leren?En
wat is dat eigenlijk: filosofie? Aan de hand van een aantal voorbeelden uit
depraktijk latenwe zienhoe filosofische vragen ende antwoordendaarop
doorwerken indepraktijkvanhet sociaalwerk. Vervolgenswordt ingegaan
opwat filosofie is enwat haar vanwetenschap onderscheidt. De opvatting
dat filosofie verwondering en een zelfoefening van het denken is wordt
naderuiteengezet.
