38 / 60
38 |
UTDANNING
nr. 16/2. oktober 2015
Innspill
Det måtte ein svenske til
Olav H. Aarrestad
tidlegare lektor
FOTO
PRIVAT
Det er vanskeleg å hiva PC-en ut
av klasserommet når skuleleiinga
framleis trur at PC er eit framifrå
læringsinstrument.
Lenge var alt
såre vel i norsk skule. Ingen stad
i verda hadde elevane det så triveleg som her.
Dei hadde høgare sosial kompetanse og var meir
demokratisk innstilte enn i land «det var naturleg
å samanlikna med». Kva meir kunne ein krevja?
Nokre norske lærarar ymta om at kunnskapsni-
vået kan henda ikkje var høgt nok og at mange
elevar var underytarar. Dei talte for dauve øyro.
Så kom PISA, frå utlandet, og ein byrja med eitt å
interessera seg for tileigning av kunnskap og tame.
På same tid kom den individuelle datamaskina inn
i skulen, i alle fag og i alle timar – nær sagt på alle
skulesteg. Og skuleleiinga gjekk i bresjen: PC var
alfa og omega. Alt skulle gå via han; notatskriving,
prøver og lekser – eit ord som framleis ikkje var
heilt comme il faut. Lenge var einaste fagkurs ein
skarve norsklærar kunne oppdriva frå fylkeskom-
munen, kurs i bruk av datamaskin til dette og hint.
Ingen peika på dei negative verknadene. Om ein
tala spakt om dei, fekk ein til svar at elevane må
læra seg å bruka instrumentet. Når dei kjem ut i
arbeidslivet, vil dei møta det over alt. At det skulle
vera naudsynt å bruka monsteret i alle timar for
å læra å bruka det, verka litt underleg når elevar
akkurat i det stykket er snøggare på labben enn
mang ein lærar.
Så skreiv ein røynd svensk lærar i vidaregåande
skule, Håkan Danielsson, ein kronikk i Dagens
Nyheter (29.4.2015), og vips vart innhaldet slått
opp i den største norske nettavisa, VG Nett. «Kast
PC-en ut av klasserommet» var overskrifta.
Danielsson er lærar i historie og samfunns-
kunnskap ved Katedralskolan i Lund. Han er
koordinator for Historieprogrammet, ein av Sve-
riges nitten «spetsutbildningar». Saman med his-
torikar Bengt Liljegren har han skrive læreboka
«Att undervisa i historia». I samandrag skriv den
svenske læraren:
«Etter at elevane
fekk PC-ar, har det vorte van-
skelegare for dei å følgje med. For meg er det inn-
lysande at PC-en er kontraproduktiv i vanlege
timar der læraren underviser eller er i dialog /
samtalar med elevane.
I meir enn to tiår har politikarane sett innfø-
ring av PC-ar som eit avgjerande tiltak for å betre
skolens resultat. Eitt argument som går igjen, er at
ein vil gje alle elevar, uansett heimens økonomi,
tilgang til same arbeidsreiskap. Noko direkte peda-
gogisk argument vert sjeldan framført.
Ein direkte, og kanskje utilsikta følgje av dette,
er at elevar i dag brukar PC-en ikkje berre i situa-
sjonar der den mogleggjer nye arbeidsmetodar
eller ny pedagogikk, men òg som erstatning for
blyant og papir. PC-en fungerer katastrofalt dårleg
som notatblokk. Den forverrar elevane sine pre-
stasjonar kraftig og leier dessutan til at dei held
på med heilt irrelevante ting i undervisningstida.
Ei undersøking i Psychological Science 2014
(Mueller/Oppenheimer frå Princeton respektive
UCLA) viser at den som skriv for hand, tvingar
hjernen til å arbeide med informasjonen, noko
som gjer innlæringa meir effektiv.
I denne studien hadde studentane som brukte
PC, ikkje tilgang til Internett eller andre PC-pro-
gram. Eit interessant spørsmål blir difor korleis
freistinga til med PC-ens hjelp å halde på med
noko heilt anna enn kva undervisningstimen legg
opp til, verkar på resultatet.
I ei studie 2013 let ein forskar (Sovern ved
Columbia University) observatørar undersøkje
kva studentar brukte PC-ane sine til i undervis-
ningstida til fleire ulike collegekurs. Det viste seg
at 60 prosent brukte meir enn halvparten av tida
til å gjere ting heilt utan kopling til undervisninga
på PC-ane sine.
Eit syn som kan hevdast her, er at det bør vere
elevane sitt eige ansvar å notere på det viset som
passar dei best. Den eleven som bruker Facebook,
ser på film eller surfar på nettet i timen, får sjølv
bere konsekvensane, men diverre blir òg omgjev-
naden ramma. Òg den som sat nærast ein slik
elev og kunne sjå aktiviteten på nabostudenten
sin skjerm, presterte lågare resultat: 17 prosent
dårlegare.
Dei seinare åra har eg merka at talet på elevar
som har vanskeleg for å følgje med i eit resonne-
ment, har auka. No i ettertid ser eg at det finst eit
sterkt tidsmessig samanfall med at politikarane
i min kommune vedtok at alle elevar skulle ha
kvar sin PC, ikkje for å forbetre resultata, men for
å «auke variasjonen».
Ein dag denne hausten
trassa eg ideen om den
saliggjerande PC-en. Eg instruerte elevane om å
la PC-en vere igjen i skolesekken, bortsett frå dei
gongene eg spesifikt bad dei om å ta PC-ane fram.
Effekten var nesten momentan. Ro og studiefred
breidde seg i klassen. Eit resultat som stemte vel
med undersøkingar som er presenterte i den sei-
nare tida.
Min konklusjon er sjølvsagt at PC-en skal ut av
klasserommet. Eg er ikkje nokon teknologipes-
simist, og eg kan sjå at det finst situasjonar der
PC-en kan gje elevane kunnskapar på nye vis.
Men for vanlege undervisningstimar, når læraren
underviser eller er i samtaler med elevane, er han
kontraproduktiv.
Ei slik endring skulle på ein blunk kunne betre
elevanes resultat med opptil 20 prosent, spare
pengar og dessutan la seg innføre straks. Dei
positive effektane skulle etter alt å døme vise seg
allereie i neste PISA-undersøking.»
Frå eiga røynsle
veit eg at det er vanskeleg å gå
mot straumen og hiva PC-en ut av klasserommet
når skuleleiinga framleis trur at PC er eit framifrå
læringsinstrument. Eit argument om at notering
på papir og dinest innføring på PC heime er nyttig
læringsarbeid, bit berre på eit fåtal elevar. Dei vil
ha den fridomen PC-en gjev til å gjera heilt andre
ting i timane. Med datamaskina oppslått er ein
ikkje garantert at elevar flest tek notatar, og berre
eit fåtal ser på notatane sidan.
Ein må likevel ikkje tru at det å delvis kvitta seg
med PC-en er eit columbi egg for norsk skule. Det
«Eit første steg (…) når det
gjeld å auka seriøsiteten og
eigeninnsatsen hjå elevane,
vore nok å kvitta seg med
datamaskina i dei fleste
timane.»
PC-bruk i skulen: