14 / 23
14
Vaardigheden voor het samenwerken in teams
2
Professionele sociale vaardigheden
Sociale vaardigheden bestrijken een breed en gevarieerd gebied: van inter-
viewen tot conflicthantering, van de eigen mening naar voren brengen tot
debatteren, van zonder haperen formuleren tot spreken in het openbaar en
leidinggeven. Aan de ene kant zijn er speciale trainingsprogramma’s voor
mensen met bepaalde problemen, zoals mensen die met verlegenheid kam-
pen of die moeite hebben intieme relaties aan te gaan, of sociaal gehandi-
capten. Aan de andere kant zijn er trainingen voor mensen die een bepaalde
vaardigheid voor hun beroepsuitoefening nodig hebben, bijvoorbeeld onder-
handelingstechnieken voor de vakbondsleider of vergadertechnieken voor de
zorgmanager. Het zijn de sociale vaardigheden van het laatste type, de pro-
fessionele vaardigheden, die in dit boek aan de orde komen.
Zijn deze vaardigheden belangrijk? Een onderzoek onder werkgevers
verschaft het antwoord op deze vraag. Gevraagd naar de aspecten waarop
werkgevers academici en hbo’ers selecteerden, noemden de werkgevers in
1995 communicatieve en sociale vaardigheden op de eerste plaats, ver boven
aspecten als studieresultaten of werkervaring (
Elsevier
, 23 september 1995).
Onderzoek uit 2013 laat zien dat het voor net-afgestudeerden net zo belang-
rijk is om goede sociale vaardigheden te hebben als professionele expertise.
Volgens de onderzoekers komt dit voort uit het groeiende belang van com-
municatie op de werkvloer in het algemeen en voor teamproductiviteit in
het bijzonder (Humburg & Van der Velden, 2013). Een recent discussiepaper
van het Cultureel Planbureau laat opnieuw zien hoeveel effect sociale vaar-
digheden hebben op de loopbaanperspectieven van medewerkers en op de
hoogte van hun salaris (Borghans, Ter Weel & Weinberg, 2014). Weliswaar
staat specifieke professionele expertise op de eerste plek bij het voorspellen
van het loopbaanperspectief, maar sociale vaardigheden bepalen daarna of
iemand aangenomen wordt tijdens het selectieproces en zelfs de hoogte van
het salaris.
Er zijn nauwelijks werksituaties denkbaar waarin sociale vaardigheden
belangrijker zijn dan die waarin mensen gedwongen zijn tot interactie om tot
een gezamenlijk resultaat te komen: het team. Om die reden richt dit boek
zich specifiek op sociale vaardigheden in teams.
Samenwerking, besluitvorming, conflicthantering, onderhandelen, om-
gaan met diversiteit, leidinggeven en presenteren – de hier te behandelen
onderwerpen – zijn professionele sociale vaardigheden, maar ze zijn niet
gekoppeld aan specifieke beroepen. Ze zijn namelijk onontbeerlijk voor ie-
dereen die weleens in een team werkt. Om enkele voorbeelden te noemen:
artsen, managers, officieren, vakbondsleiders, beleidsadviseurs, fysiothera-
peuten, verpleegkundigen, docenten, studieadviseurs, organisatieontwik-
kelaars, toegepaste onderzoekers en voorlichters kunnen niet zonder deze
vaardigheden. Voor deze mensen of voor degenen die zich op deze beroepen