ﻧﺎﺷﮑ
،ﺪﯿاﻣو ﯾﯽﺒﺎﯿ
ﺑﺎزﺗﻌﺮ
ﻗﺮن ﯽﻌﯿﺷ ﺮانﯾا در ﻦﯾد ﻒﯾ
ﻧﻮزدﻫﻢ
آرام آﻧﺎﻫﯿﺪ
: ﺪهﯿﭼﮑ
اﻣ
ﺘﺰاج
ﺑﺮداﺷ
ﯽﺘ
اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮا از
،ﯽﺮاﻧﯾا ﺖﯾّ ﻫﻮ ﺑﺎ ﻊﯿّﺗﺸ ﻫﺐ ﺬﻣ
ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ
ﻣﻘﺪﻣﺎت
ﺗﺒﻠﻮر
را ﯽﺣﺮﮐﺘ
آورد ﻓﺮاﻫﻢ
یﻤﻪﯿ در ﻧ ﮐﻪ
دوم ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫ
یﻼدﯿﻣ ﻢ
ﺑﻪ ﻧﻘﺪ
اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮا
در آن ﻧﻘﺶو ﯽﻨﯾد ﯾﯽ
ﺠﺎد ﯾا
وﺣﺪت
در ﯽﻣﻠ-ﯽﺎﺳﯿﺳ
ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﭘﺮداﺧﺖ
ﻦﯾا .
ﺗﺤﺖ ﺞﯾ ﺗﺪر ﺑﻪ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ
ﯽﺋ ﺑﻬﺎ ﻦﯾﯿآ ﻋﻨﻮان
اراﺋﻪ ﺑﺎ ،ﺷﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ
ﺑﺮ ﻦ،ﯾ از د ﺪﯾﺟﺪ ﯽﻔﯾ ﺗﻌﺮ ی
ﻧﻘﺶ
ﻣﺸﺘﺮک
اﻟﻔﺖ ﺠﺎد ﯾا در نﺎﯾدا
ﺑﺸﺮ یاﺑﻨﺎ ﻦﯿﺑ
ﺗﺄ ﮐﯿﺪ
ﮔﺬاﺷﺖ، اﺧﺘﻼﻓﺎت و ﻣﻨﺎزﻋﺎت ﺑ
ﺎنﯾاد ﺮوان ﯿﭘ ﻦﯿ
را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داد، و
را ﯽﻨﯾدﯽﺑ
ﺑﺮ ﻋﺪاوت د
ﯽﻨﯾ
ارﺟﺢ داﻧﺴﺖ.
ﯽﺋ ﺑﻬﺎ ﻦﯾﯿآ
ﻦﯿ ﻫﻤﭽﻨ
از ﺿﺮورت ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل دو ﻧﻬﺎد د
و ﻦﯾ
ﺎﺳﺖﯿﺳ
دﻓﺎع ﮐﺮد و از ﻧﻘﺶ ﺣﺎ ﮐﻤ
ﯽﺎﺳﯿﺳ ﺖﯿ
در ﭘﺎﺳﺪار
ی
از ﭘﻠﻮراﻟ
ﯽﻨﯾد ﺴﻢﯿ
ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ.
ی ﻣﻘﺎﻟﻪ
ﯽ ﻧﮕﺎﻫ ﺣﺎﺿﺮ
اﺳﺖ ﺑﻪ روﻧﺪ
ﻧﺤﻮه ،ﻦﯿﯾآ ﻦﯾا یﺮﯿﮔ ﺷﮑﻞ
ﺶﯾﮔﺮا ی
آن ﺑﻪ
ﮐﺜﺮت
و ،ﯽﻨﯾد ﯾﯽﮔﺮا
ﺪﯾ ﺗﺠﺪ ﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕ
ﻧﻈﺮ آن در ﺑﺎب
ﻦﯾد ی راﺑﻄﻪ
و دوﻟﺖ
ﺮانﯾ در ا
ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣ
.یﻼدﯿ
در
آﺳﺘﺎﻧﻪ
ی
ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣ
ﺎﻗآ ،یﻼدﯿ
ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن
ﻗﺎﺟﺎر
، رﻫﺒﺮ
ُ ﯽﮑﯾ
از ﻃﻮاﺋﻒ ﺗ
ﺮک ﻗﺰﻟﺒﺎش
ﻪ ﮐﻪ ﺑ
ﻗﺪرت ﺑﻪ دﻧﺒﺎل
ﻪﯾﺻﻔﻮ نﺳﯿﺪ ر
در ﻧﻮاﺣ
ﺮانﯾا ﯽﺷﻤﺎﻟ ﯽ
ﺳﺎ ﮐﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ،
از ﭘﺲ
یﻫﺎیﺰﯾ ﺧﻮﻧﺮ
ﻓﺮاوان
در
ﻣﻘﺎم ﻧﺨﺴﺘ
ﻦﯿ
ﺷﺎه ﻗﺎﺟﺎر
ﺗﺨﺖ ﺑﺮ
ﻧﺸﺴﺖ
.
دوران
ﺗﺎﺟﺪار
ی
او دواﻣ
ﯽ
ﻧﺪاﺷﺖ.
ﺗﻨﻬﺎ
ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﺲ از
ﺗﺎج
آﻗﺎ ،یﮔﺬار
ﺑﻪ ﺧﺎن ﻣﺤﻤﺪ
دﺳﺖ
ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن
ﺶﯾﺧﻮ
ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ، و
ﺗﺎزه ﺣﮑﻮﻣﺖ
ﺗﺄﺳﯿﺲ
ﺧﻮد
را ﺑﻪ
ﺑﺮادرزاده
یا
ﻧﺎم ﺎ ﺳﭙﺮد ﮐﻪ ﺑ
ﺸﺎه ﯿ ﻓﺘﺤﻌﻠ
. ﺷﺪ ﻣﺸﻬﻮر
ﺸﺎه ﯿ ﻓﺘﺤﻌﻠ
یﻮهﯿﺷ ﺑﻪ) ﻗﺎﺟﺎر
ﺷﺎه ،ﺶﯾ ﺳﻠﻒ ﺧﻮ
ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﺻﻔﻮ
ﻢﯿ ﺗﺤﮑ یﺑﺮا (ی
ﺑﺰرگ ﻢﻟِﺎﻋ ﺑﻪ ﺶﯾﺧﻮ ﺖﯿ ﻣﺸﺮوﻋ
اﺻﻮﻟ
ﯽ
زﻣﺎن ﺧﻮد
ﯽﮑﯾو
از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ
یﺸﻪﯾ اﻧﺪ
اﺧﺒﺎر
ﺷﻴﺦ ،ی
ﻛﺎﺷﻒ ﺟﻌﻔﺮ
اﻟﻐﻄﺎء،
آورد یرو
و ﺑﻪ اذن
او و در ﻣﻘﺎم ﻧﺎ
یو ﺐﯾ
ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ
نﺳﯿﺪ ر ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺑﺎ .
،ﺸﺎه ﯿ ﻓﺘﺤﻌﻠ
ﺷﮑﻮه از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻮ
یﻋﻠﻤﺎ ی
اﺻﻮﻟ
ﯽ
ﺑﺎز ﮔﺸﺖ.
ﻪ ﺑ
دﺳﺘﻮر
ﺷﺎه، ﻗﻢ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟ
ﺎتﯿ
ﻣﻌﺎف ﺷﺪ،
ﻣﺮاﻛﺰ
ﺑﻪ ﯽﻌﯿﺷ ﯽ ﻣﺬﻫﺒ
ءﺎﯿ اﺣ ﺳﺮﻋﺖ
ﺷﺪﻧﺪ،
ﻣﺪارس
ﻋﻠﻤﻴﻪ
ﺗﺄﺳﯿﺲ
ﻋﺘﺒﺎت یﻌﻪﯿﺷ یﻋﻠﻤﺎ و ﺪﻧﺪ، ﯾ ﮔﺮد
ﺳﺎﻳﺮ و ﻣﻘﺪﺳﻪ
اﻳﺮان ی ﺷﻬﺮﻫﺎ
دﻋﻮت ﺗﻬﺮان ﺑﻪ
ﺷﺪﻧﺪ.
ﻊﯿّﺗﺸ
اﺻﻮﻟ
ﻪ ﮐﻪ ﺑ ،ﯽ
دﻧﺒﺎل ﻓﺮوﭘﺎﺷ
ﻒﯿ ﺗﻀﻌ ﻪﯾﺻﻔﻮ ﯽ
ﺷﺪه ﺑﻮد
و در ﺑﺮاﺑﺮ
یﺸﻪﯾ اﻧﺪ
اﺧﺒﺎر
ی
در ﻣﻮﺿﻌ
ﯽ
ﻗﺮار ﯽ ﺗﺪاﻓﻌ
ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ، داﺷﺖ
ﯽﺳﺮﻋﺘ
ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺖ
ﮐﻪ
در ﻋﺮض ﺳﻪ دﻫﻪ
ﺎنﯾﺟﺮ ﺑﻪ
ﻏﺎﻟﺐ در ﺣﻮزه
یﻫﺎ
ﻧﺠﻒ و ﻗﻢ ﺑﺪل ﺷﺪ
و ،
یرﻗﺒﺎ
اﺧﺒﺎر
ﺦﯿﺷ ی
یﻫﺎﺖﯿﺟﻤﻌ را ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ
ﯽ ﮐﻮﭼﮑ
در ﺣﺎﺷ
ﯽﺟﻨﻮﺑ یﻫﺎﻪﯿ
ﯽﻌﯿﺷ یﻫﺎﻦﯿ ﺳﺮزﻣ ﯽ و ﺷﺮﻗ
ﻣﺤﺪود
. ﮐﺮد
۱
اﻣﺎ
درﺳﺖ در زﻣﺎﻧ
ﯽ
ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣ
ﺪﺳﯿر ﯽ
ﮐﻪ ﻃﻮﻣﺎر آﺧﺮ
ﻦﯾ
ﺮانﯾا یﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺪهﯾ ﮔﺮد ﺪهﯿ ﺑﺮﭼ ﺰﯿ رﻗﺒﺎ ﻧ
ﺑﻪ ﻃﻮر
ﯾ
ﮑﭙﺎرﭼﻪ
ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ و اﻗﺘﺪار
ﻛﺎﺷﻒ ﺖﯾروا
اﻟﻐﻄﺎء
ﻊﯿّﺗﺸ از
اﺻﻮﻟ
ﯽ
ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ
آوازه ،
ﺦﯿﺷ ی
اﺣﻤﺪ
اﺣﺴﺎﺋ
از ﯽﮑﯾ از ﯽ
ﻪﯿﺣﺎﺷ ﻫﻤﺎن
ﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ
ﺦﯿﺷ.
اﺣﻤﺪ
ﯽﻬﯿﻓﻘ
اﺻﻮﻟ
اﻣﺎ ، ﺑﻮد ﯽ
یﻋﻠﻤﺎ ﺑﺎ
اﺧﺒﺎر
آل ﻦﯿﺣﺴ ﺦﯿﺷ ﻮنﭼ ی
در ﻋﺼﻔﻮر
ارﺗﺒﺎط
ﺑﻮده
و از اﻧﺘﻘﺎدات آﻧﻬﺎ ﺑﺮ
یﻮهﯿﺷ
اﺟﺘﻬﺎد ﻋﻠﻤﺎ
ی
اﺻﻮﻟ
ﯽ
ﺑﻪ ﺧﻮﺑ
آ ﮔﺎﻫ ﯽ
ﯽ داﺷﺖ.
۲
ﻦﯿﻫﻤ ﺪﯾﺷﺎ
اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ
ﺦﯿﺷ
را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺿﻤﻦ دﻓﺎع
ﯽﻋﻘﻠ ی ﻮاﺟﻬﻪ ﻣ یﻮهﯿﺷ از ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ
اﺻﻮﻟ
ﻮنﯿ
ﺑﺎ ﻗﺮآن و ﺣﺪ
ﺧﻮد ﺚ، ﯾ
در اﺟﺘﻬﺎد
1
Momen, Moojan (1985),
An Introduction to Shi’i Islam : The History and Doctrines of Twelver Shi’ism
,
Oxford: G. Ronald, p. 127
2
Cole, Juan, S
haykh Ahmad al-Ahsa'i on the Sources of Religious Authority
, http://bahai-
library.com/cole_shaykh_ahmad_authority,Accessed: January 22, 2012