37 / 100
kven som skal få lov til å gje bidrag til Facebook-
profilen sin. Ida Aalen har tidlegare skrive om
dette i
Bedre Skole
(nr. 3-2013). Der påpeikar ho
at unge brukarar søker seg til lukka grupper på
Facebook der dei slepp granskande blikk frå for-
eldre og andre vaksne.
Eit nærliggjande spørsmål relatert til Turkle si
analyse er om vi er i ferd med å utvikle ein person-
leg kunnskapsprofil etter same mønster som iden-
titetsprofilen vi skaper på Facebook? I akademiske
samanhengar kunne det til dømes innebere at ein
sikrar seg kontroll over kven som er «referee»,
at ein berre bruker ja-menneske som referanse-
personar for kunnskapen vår. På nettet har det
til dømes gått ein diskusjon om praktisering av
«peer review» innanfor feltet miljøforsking, der
det vart påstått at fagfellevurderingar er i ferd med
å utvikle seg til vennetenester – «peer review»
har vorte til «pal review». Utfordringa synest å
vere den ekstreme fridomen med omsyn til val av
kjelder og referansepersonar som følgjer av Inter-
nett. Med enkle grep kan vi sile referansar og finne
støttespelarar for alle slags kunnskapsprodukt,
uavhengig av kvalitet – uansett kor esoteriske
interesser ein har, er ein like fullt garantert å vere
omgjeven av entusiastar, skriv Turkle.
Internettguruen Jaron Lanier (2011) stadfestar
ei slik analyse når han hevdar at nettet stimulerer
flokkmentalitet, at folk er meir viljuge enn elles til
å gje avkall på seg sjølv for å bli del av noko større.
Og Sherry Turkle viser korleis unge brukarar av
Facebook formar tankane sine ved å sende ut små
prøveballongar og la dei eigne meiningane ta form
ut frå den retninga som responsen tek. Turkle åt-
varar om at vi står i fare for å miste styringa med
oss sjølve når vi orienterer oss etter «likes» og
«dislikes» i sosiale medium. Kunnskapar som vi
etablerer på denne måten, kan vise seg å ha eit
svakt fundament sjølv om det er aldri så mange
«likes». Hypersosial kunnskap er ikkje nødven-
digvis sosialt robust.
Lære å lytte til folk med liten innverknad
Det er ein viss fare, både for den som lagar ein
Facebook-profil, og for den som utviklar ein fagleg
kunnskapsprofil relatert til forskingsarbeid, at ein
i søket etter «venner» eller allierte, endar med å
samle «snille» vitne for eigen posisjon eller pre-
stasjon og ekskluderer dei kritiske eller avvisande
vitna. Ein typisk utslag hos akademiske skribentar,
er å samle på referansar med høg status. Dei blir
freista til å velje kjelder som er siterte mange gon-
ger av andre, framfor å bruke kjelder som sjeldan
er siterte, men som kanskje er meir relevante for
det eigne prosjektet.
Verdien av applaus er tvitydig når det gjeld
å underbyggje kunnskap. På den eine sida er
kunnskap svært avhengig av godkjenning frå
relevante andre personar, på den andre sida kan
eit positivt omdømme gje falsk legitimitet til ein
kunnskapsutøvar som søker lettkjøpt stadfesting.
Kunnskapen blir upåliteleg når det, slik det er
karakterisert av de Botton (2004:25), er «svak
kapasitet når det gjeld sjølvstendig dømmekraft
kombinert med appetitt på synspunkta til innverk-
nadsrike personar». Som sitatet indikerer, kan
det paradoksalt nok vere ein risikabel strategi for
kunnskapsutøvarar å basere seg einsidig på vit-
neprova til dei som har mest innverknad. Særleg
i situasjonar der det er klart at eiga dømmekraft er
utilstrekkeleg, bør ein ikkje reservasjonslaust gje
seg over til autoritetar, men heller våge å gå breitt
ut, det vil seie at ein passar på å inkludere folk
med utradisjonelle synspunkt, og med beskjeden
innverknad, som bidragsytarar til eins eige om-
dømme. Ein kunnskapsutøvar med integritet har
lært seg å vie merksemd til outsiderstandpunkt,
til mindretalsmeiningar, og vil ikkje einsidig støtte
seg på statuspersonar eller representantar for det
«fagleg korrekte». Den moderne kunnskapsut-
øvaren treng ein etikk for det å søkje stadfesting
som i tråd med Nowotny mfl. (2001) erkjenner at
sosialt robust kunnskap krev «hybride forum» og
«asynkron utveksling», ikkje berre feedback frå
ein hard kjerne av likesinna.
For å gjere kunnskapen vår meir sosialt robust,
bør vi trene på å vise tillit til folk vi ikkje kjenner
(Hardin, 2002). I eit samfunn som er komplekst
både sosialt og fagleg, krevjast det at vi kan lytte
seriøst til kulturelle outsiderar, at vi aktivt motar-
beider tendensen til å mistru kompetansen til folk
med låg status eller liten innverknad. Dette er inga
Bedre Skole nr. 2
■
2016
37