79 / 100
Substantiv og uregelrette verb klippa ut frå elevtekstane.
Alle dei raude strekane under orda i desse eksempla er
strekar som eg sette då eg koda datamaterialet.
Elles er det ikkje så lett å sjå tydelege tendensar,
då elevane bruker svært ulike strategiar når dei
skriv. Dei har ulik bakgrunn og nyttar den når
dei forsøker å skrive nynorsk. Det inneber at det
som fungerer for ein, ikkje nødvendigvis funge-
rer for ein annan. Når elevane tek utgangspunkt
i talemålet, er det ein del ord som blir skrivne på
bokmål, fordi det er det som liknar mest på det
regionaliserte talemålet til elevane. Nynorsk kan
bli skrive rimeleg radikalt – ei form som ligg tett
opp til bokmålet. Det kan derfor resultere i at ele-
vane skriv meir korrekt nynorsk når dei skriv med
utgangspunkt i dialekt, enn om dei skulle skrive
nynorsk, fordi dei da har ein tendens til å heller
skrive svensk, som desse elevane har gjort:
Bruk av svensk klippa ut frå elevtekstane
Det er berre to eksempel på bruk av svensk i alle
dei 24 tekstane. Det gir meg tru på at dersom ele-
vane øver seg på å skrive med utgangspunkt i dia-
lekt, vil overtolkingar som for eksempel
likjar,
og
ord som liknar svensk, bli unngått heilt frå starten.
Fleire av elevane viser usikkerheit i tekstane
sine, ved at dei prøver seg fram. Dei har ikkje heilt
kontroll på drammensdialekten eller det nynor-
ske formverket. Eit eksempel på det er teksten
under, som bruker «e» for «er» og «ei by» for
«ein/en by» og «menneskar» for «menneske/
mennesker», som ville vore brukt om eleven
skreiv korrekt nynorsk eller snakka dialekten sin.
Prøver seg fram
Det er elevar som ikkje har heilt kontroll på eigen
dialekt eller nynorsk, og som derfor prøver seg
fram, som gjer flest feil. Dei skriv utan fokus. Det
kan vere negativt i den forstand at dei ikkje er
språkleg medvitne, men på den andre sida, så er
det jo det oppgåva spurte etter, nemleg at dei skul-
le leike med språket og prøve seg fram. Kanskje
desse elevane etter kvart får ein fordel, fordi dei
må rette opp eigne feil og ta stilling til fleire aspekt
ved eigen skriving og språkbruk. Om opplæringa
blir gjort på ein klok måte, kan det vere bra. Om
opplæringa ikkje blir gjort på ein klok måte, kan
dette føre til tap av motivasjon. Som lærar er det
svært viktig å vere medviten dette ansvaret, og
forsøke å finne metodar som kan skape lærelyst
og motivasjon. Om eleven får leike ein del først,
er det lettare å ha ein språksamtale, fordi eleven
har reflektert over språkbruken. Om undervis-
ninga berre er grammatikk og tavleundervisning
før eleven skal skrive sjølv, vil han nok gjere fleire
feil, fordi han ikkje har tatt stilling til språket på
førehand. Det er meir motiverande å jobbe med
språk om ein forstår kvifor og korleis ein gjer det.
Som ein snakkar – eller etter normalen
Skildringa av språksituasjonen i Drammen, som er
omtalt i den første delen av teksten, er viktig å vere
klar over når ein som norsklærar skal introdusere
og drive opplæring i nynorsk i ungdomsskolen.
Generelt veit vi at drammenselevane 1) skaper
sin identitet gjennom språk, 2) vil ha ein identi-
tet knytt til det urbane, 3) har skrive tradisjonelt
bokmål i mange år og 4) at mange har tilpassa
talemålet sitt til bokmålet. Desse fire punkta er
vilkåra nynorskopplæringa i drammensdistriktet
må bli bygd på og bli legitimert ut frå. Nynorsk
Bedre Skole nr. 2
■
2016
79