80 / 100
som skriftspråk har også ein del fundament det
blir legitimert ut frå, mellom anna at det er ein
viktig del av norsk kultur og kulturarv, at det har
vore og er med på å utvikle samfunnet, og at det er
laga med utgangspunkt i talemålet. Ifølge Monsson
(2015, s. 3) har «legitimeringa for nynorskens (sic.)
framfor bokmålet vore nærleiken til talespråket.»
Det store spørsmålet blir om drammenselevanes
situasjon
er
i samsvar med, eller
kan bli
i samsvar
med legitimeringa for nynorskopplæringa.
For å gjere nynorskopplæring relevant for
drammenselevar er det lurt å ta utgangspunkt i fel-
lestrekk mellom nynorsk og drammensdialekt. Når
eg ser på punkta ovanfor, finn eg at drammensele-
vane og nynorskopplæringa har identitet, kultur,
kommunikasjon til felles. Desse tre punkta er også
hovudpunkta i formålet for norskfaget (LK06).
Undervisninga bør derfor dreie seg om desse tre
omgrepa, det kan vere relevant å sjå på språkhisto-
ria, på ulike talemål, på språkleg utvikling i Noreg,
på tekstar skrive på ulike målformer og etter kvart
på likskapar og forskjellar på grammatiske struk-
turar. Når det blir snakka om desse temaa, vil det
vere naturleg å komme inn på talemål i Drammen
før og no. I klassen kan vi snakke om kva som var
typisk for drammensdialekten for få år sidan, at
ein ofte brukte a-endingar, at ein snakka litt breitt,
at ein brukte fleire diftongar og sa «trur» i staden
for «tror». Vidare kan vi leike med det vi har lært
– munnleg. Vi kan prøve å snakke saman med så
brei dialekt vi klarer, og vi kan snakke med ein
så pompøs vestkantdialekt som vi klarer. Vi kan
lese tekstar av Alf Prøysen, Knut Hamsun, Ravi og
Maria Navarro Skaranger, og vi kan prøve å herme
etter dei måtene tekstane er skrivne på i samtalar
med kvarandre. Vi kan leike med språket. Når vi
har leika munnleg ei stund, kan vi forsøke å leike
med skriftspråket. Vi kan tenke at vi skal skrive
brei drammensdialekt og berre bytte ut «jæj»
med «eg», «ikke» med «ikkje», og «man» med
«ein». Så kan vi skrive. For å utfordre elevane si
forståing av forskjellen på talemål og skriftspråk,
hender det at eg skriv «Virru værra me?» eller
«Det ække så fali, assa. Gåbra de, gjøre´kke?» på
tavla. Dette er eksempel på dialektnær bokmål.
Eller nynorsk? Eller er det berre dialekt? Elevane
mine meiner at eg er dårleg i norsk når eg skriv
sånn. «Du kanke værra norsklærer, ass!» ropar
nokre av dei mot meg. Dei forstår ikkje at dei
ikkje roper «Du kan ikke være norsklærer, altså.»
Kanskje er det skolen si skuld at elevane ikkje er
medvitne forskjellen på skrift- og talespråk? Kan-
skje vi er altfor opptatt av å gjere det som er «rett»
til at vi tør å leike meir. Eg trur at ein utprøvande
og leiken måte å jobbe med nynorsk på vil bli
oppfatta sommeir morosam og relevant av elevar,
samanlikna med måten nynorskopplæringa ofte
blir gjort på i dag. På dei fleste skolar i Drammen
i dag startar nynorskopplæringa for mange elevar
med å bøye substantiv. Ho startar altså i motsett
ende av kva eg har testa ut og skrive om i denne
teksten.
Avsluttande refleksjonar
Det er vanskeleg å finne eit eintydig svar på om det
er lurt å bruke drammensdialekten som utgangs-
punkt for opplæring i nynorsk. Det er vanskeleg å
seie om denne undersøkinga er representativ, da
den kun er gjennomført i ein klasse. Det som kan
styrke kredibiliteten til undersøkinga er at elevane
kjem frå ulike klasser og ulike barneskolar, og at
dei berre har gått i same klasse i seks månader,
og at dei ikkje har hatt formell nynorskopplæring
enno.
Denne elevteksten er eit eksempel på ein velskriven elevtekst. Eleven
har til ein viss grad turt å leike med språket, og prøvd seg fram til kva
han/ho trur er nynorsk, som for eksempel «hetar», «me», «komet»,
elva», «turistar», «hengebru», «ein», «leikeplass».
Bedre Skole nr. 2
■
2016
80